Page 14 - Gazete Manas
P. 14
ARAŞTIRMA-İNCELEME
Mart'14 Кароосуз калган балдар көбөйүүдө
Айжамал Худайбердиева Kimsesiz çocuklar çoğalıyor
Aycamal Hudayberdieva
Өлкѳдѳ 2000-жылы Ѳлкѳдѳ биологиялык ата-энеси жана окуу менен алек болот элек», - дейт. Ülkemizde biolojik anne-babası olmaması nedeniyle evlatlarını geçi-
тогуз балдар үйү туугандары бар туруп, балдар үйүндѳ ve akrabaları varken, yatılı okullar- ci süreye merkeze bırakırlar. Ne ka-
жана жыйырма жети жашаган балдардын саны жылдан жылга «Баланы мамлекет багып тур- da kalan çocukların sayısı her sene dar maddi, ne kadar da maanevi zor-
интернат бар болсо, ѳсүп жатат. Бишкектеги кароосуз калган са, мен ага чейин акча таап, үй куруп, daha çoğalıyor. Bişkeğin kimsesiz lansalar bile, anne-baba hayattayken
азыр алардын саны эки балдарды кабыл алуучу борбордо алты автоунаа алып алайын» деген ата-энелер çocuklara bakan merkezinde yaşı kendi canları olan evlatlarını kimse-
эселеп ѳскѳн. Каралбай жаштан он эки жашка чейинки 500дѳн да бар. Каражаттын тартыштыгынан, altı ile on iki arasında olan 500 kü- siz çocuklar evlerine bırakmaları bü-
калган балдардын ашуун бала тарбияланат. Балдарды кор- үй-жайдын, туруктуу жумуштун жокту- sür çocuk kalıyor. Çocuk Esirge- yük bir hata.
саны 2005-жылы он гоо борборунун социалдык кызматке- гунан убактылуу борборго таштап тур- me Merkezinin sosyal işçisi Dilba-
миңден ашуун болсо, ри Дилбара Кадыралиеванын айтуусу гандар да бар. Материалдык, моралдык ra Kadıralievanın söyledigine göre, ‘Büyüyüp okulu mezun
бул жылы 27 миңге боюнча, бул жерге кѳбүнчѳ базарда болобу канчалык кыйналышса да, ата– buraya çoğunlukla pazarda alışve-
жеткен. Бул кѳрсѳткүч соода кылып жүргѳн, жашоо-шартын эне тирүү туруп ѳз перзенттерин балдар riş yapan, yaşam geçimi zayıf yok- olduktan sonra, evsizle-
Кыргызстанда кароосуз начар үй-бүлѳлѳрдүн балдары, апасы үйүнѳ ташташканы эң чоң жаңылыштык. sul olan ailelerin çocukları, annesi
калган балдардын ичкиликке берилип, камкордук кѳрбѳй içki içip, bakımsız kalan yetim, has- re yardım etsem diye hayal
саны күн санап калган, жетим, оорулуу же зордук-зом- «Чоңоюп окууну бүтүп, үйү ta veya zulüm gören çocuklar gelir.
ѳсүп жаткандыгын булукка дуушар болгон балдар тарты- жок адамдарга жардам берсем Onların yasal yetim statüsü yok- ediyorum’
айгинелейт… лат. Алардын юридикалык жетим деген sa bile , bu merkezde tıbbi kontro
статусу жок болсо да, аталган борбордо деп кыялданам» edillir, psikolojik durumdan bakı- Kimsesizler evinde 5 senedir eği-
Ülkemizde 2000. медициналык текшерүүдѳн ѳткѳрүлүп, lıp düzenlenir ve öksüzleri yetimha- tim gören 14yaşındaki Nurdin:(ismi
yıl adına kimsesiz психологиялык жактан калыбына кел- Балдар үйүндѳ беш жылдан бери тар- neye, bazı anne-babaları olanları da değişirildi) ‘Beni buraya annem ge-
çocuk evi dokuz ve тирилип, тоголок жетимдерди балдар бияланып келген 14 жаштагы Нурдин: kimsesiz çocuk evlerine gönderiyor- tirdi. Ben anlıyorum, annem şimdi
yatılıokullar yirmi yedi үйүнѳ, айрым ата-энеси бар балдарды (аты-жѳнү ѳзгѳртүлдү) «Мени бул жер- lar. Sadece bununla yetinmiyor, ba- zor günler geçiriyor ve bizi buraya
ise, şimdi onların sayısı үйлѳрүнѳ жеткиришет. Аны менен гана ге апам алып келди. Мен түшүнүп ту- zıların okula kayıt yaptır ve merke- bırakmaya çaresiz kaldı. Babam an-
iki katına çıktı. Onların чектелбестен айрымдарын мектепке тар- рам, апам азыр кыйналып жаткандыктан ze de okuturlar. Örneğin, Dinamar- nemi çenesi kırılıncaya kadar dövüp
sayısı 2005 yılında on тып, борборго да окутушат. Мисалы, Да- иним экѳѳбүз бул жакта убактылуу тура- ka ve Hollanda kilise asistanları tara- dişlerini döktü.Ben kardeşimle geçi-
binden fazlaysa, bu ниянын жана Голландиянын чиркѳѳ кыз- быз. Атам апамдын бир жаак бетин жана fından düzenlenen merkezi okulda ci burda kalıyoruz. Annem kız kar-
sene 27 bin oldu. Bu маткерлеринин кѳмѳгү менен уюшулган тиштери сынганча сабап салган. Биз 5-10 yaş arası 85 çocuk eğitim gö- deşimle ‘Sezim’ merkezi yurdun-
gidiş Kırgızistanda мындай борбордо 5 жаштан 10 жашка үйдѳн качып бул жерде, карындашым rüyor. Onların çoğu ‘Dordoy’ paza- da kalıyor. ‘Nurdin bu zamana ka-
kimsesiz çocukların чейинки 85 бала тарбияланат. Алардын менен апам «Сезим» борборундагы жа- rında alışveriş yapar, bu merkeze de dar ‘Jal’ alanında yer alaniyileştirme
sayısı yükselmekte кѳпчүлүгү «Дордой» базарында соода таканада». Нурдин буга чейин«Жал» göndüzleyin yemek yemek için ge- merkezinde üç sene yaşayan. Oysa
olduğundan haber кылып, аталган борборго күндүз тамак кичирайонунда жайгашкан реабилита- lirler. Karnının doyduğuna sevinen Nurdinin eğitime olan ilgisi açıkça
ичкени келишет. Курсагын тойгузганына циялоо борборунда үч жыл жашаган. 7 yaştaki Ayzat pazardakutu, po- farkedilir. ‘Büyüyünce evsiz insan-
veriyor... сүйүнгѳн жети жаштагы Айзат базарда Натыйжада ондон ашуун мектеп кото- şet topluyor ve bunlardan kazanan lara yardım etsem diye hayal ediyo-
каробка, пакет чогултуп иштеген. Терген руп, окуу программаларынан артта кал- 20somun annesine veriyor. ‘Buraya rum’ diye umut dolu bakışlarla haya-
каробкалары үчүн алган жыйырма сомун ган. Ошентсе да тырышчаак Нурдиндин beni annem getirdi bedava yemek tın zorluklarına mücadele edip yaşı-
апасына берет. «Бул жерге мени апам окууга болгон кусалыгы даана байкалат. veriyor diye, ’ diyor genç kız. yor.
алып келген, бекер тамак берет деп», «Чоңоюп окууну бүтүп, үйү жок адам-
-дейт секелек кыз. дарга жардам берсем деп кыялданам» ‘Habital for Humanity’ hayırse- ‘Annem de, babam da ya-
деген максатта жашоонун ысык-суугуна ver vakfının uzmanı, sosyolog Mak-
Habital for Humanity кайрым- чыдап, келечектен жакшы үмүт кылып sat İsmailov bakımsız kalan çocukla- nımda olsa...’
дуулук уюмунун адиси, социолог Максат жашап келет. rın sayısının artmasın kanunun güç-
Исмаилов кароосуз калган балдардын süzlüğüne bağlıyor. Şu an anne-baba Vikanın(ismi değiştirildi) mer-
санынын кѳбѳйүшүн мыйзамдын алсыз- «Атам да, апам да жанымда statüsünen alı koyma kanunu çalış- keze geldiğine beş ay oldu. Bu sene
дыгы менен байланыштырат. Учурда ата болсо… mıyor, bundan dolayı çocukların dı- 15 yaşın tamamlıyor. Annesi çalışıp
-эне макамынан ажыратуу мыйзамы жак- şarda ne yaptıkları belli geğil. ‘Bazı kazanan paralarına içki içen günleri
шы иштебегендиктен кѳп балдар тышта Виканын (аты-жѳнү ѳзгѳртүлдү) бор- ailelerin maddi durumunun güzel çok oluyor ve şu an övey babasıyla
эмне кылып жүргѳнү белгисиз. «Кээ бир борго келгенине беш ай болгон. Быйыл olmasına rağmen evlat yetiştirme yaşamakta. Vikanın yalnız istegi an-
үй-бүлѳлѳрдѳ каражат жетишип турса жашы он беште. Апасы иштеп тапкан ак- niyetleri yok. Bunun gibi velilerin nem de, babam da yanımda olsa der.
да ниет жок. Мындай ниети жокторду часын ичип койгон күндѳр болот. Учурда anne-baba statüsün elinden almak Küçük kahramanın yaşam şartların
ата-эне макамынан алып салыш керек», өгөй атасы менен жашап жатат. Виканын lazım’ diyor Maksat bey. Belki o za- sorduğumuzda,o: ‘Şampan kombı-
-дейт Максат мырза. Балким ошондо ба- бир Гана үмүт-тилеги атам да, апам да man evlada olan güven hissedilirdi. nasyon taraftaki kimsesizleri iyileş-
лага болгон жоопкерчилик сезилмек. жанымда болсо экен дейт. Кичинекей tirme merkezinde büyükler küçük-
каармандан жашоо-шарттарын сурасак, ‘Yeni yılda babama beni leri dövüyor. Yemek verirken bellet-
«Жаңы жылда атама мени ал: «Шампан комбинат тараптагы ка- götür diye telefon açsam menler bile kendilerine etinden faz-
алып кетиңиз деп телефон роосуз балдарды реабилитациалоо бор- ‘hayır, gelmem, çünkü ala- la alıyorlar, güzel yemekleri kendi-
чалсам «жок, келбейм, ала ал- борунда чоңдору кичинекейлерди уруп, leri içiyor bize ise yemek adına ba-
сабайт. Тамак бергенде да тарбиячылар mam’ dedi’ sit şeyler verir kurtulurlardı’ diyor.
байм» деп айткан» ѳзүнѳ этин кѳп кылып, жакшы тамактар- Eger bu küçük kızın söyledikleri
ды ѳздѳрү ичип, бизге эптеп эле берип Çocuk Esirgeme Orgonunun sos- doğruysa, devlet adamları milletin
Балдарды коргоо уюумунун социал- коюшчу», -дейт. Эгер бул кыздын айт- yal işçisi Fatima Alayarova kimsesiz hakkını yediği yetmemiş dibi şim-
дык кызматкери Фатима Алаярова ка- кандары чын болсо, мамлекет кызмат- çocukların çoğalmasını iç göçe bağ- di böyle kimsesiz çocukların yeme-
роосуз калган балдардын санынын керлери элдин акысын жеп жаткандыгы lıyor. Çünkü Oş, Batken, Jalal-Abad gine göz artanlar ‘saglıklı’ olun deyi-
ѳсүшүн ички миграция менен байланыш- аз келгенсип, эми минтип кароосуз кал- bölgelerinden iş için gelen aileler sin gelir.
тырат. Себеби Ош, Баткен, Жалал-Абад ган балдардын тамагына сугун арткан evsiz, geçimin yetersiz olmasından
облустарынан жумуш издеп келген үй- кызматкерлер «аман» эле болсун дегиң dolayı evlatlarına bakmaktan vaz- Bakımsız, devletin gözune bakan
бүлѳлѳр үй-жайы жок, каражаттын тар- келет. geçerler. Başkentteki bakımsız ka- çocukların kader çizgisini seyreder-
тыштыгынан улам балдарын кароодон lanları yeniden düzeltme merke- ken, onlara nasıl yardımcı olabilece-
баш тартат. Шаардагы кароосуз калган Кароосуз калган, мамлекеттин көзүн zinde yaşayan Maftuna Damatova- gini bile bilmezsin. Devletin ayaga
балдарды калыбына келтирүү борбо- караган балдардын тагдыр тарткысын nın dediğinde: ‘ Babam ‘reddedi’ ya- kalkamadan, ekonomik-sosyal so-
рунда жашаган Мафтуна Даматованын көрүп туруп, аларга кандай жардам бе- zıp, yurt dışına gitti. ‘Yeni yılda beni runlardan kafa kaldıramaz haldey-
сѳзүндѳ: «Атам «отказ» жазып, чет рериңди билбейсиң. Мамлекеттин бутка götürün deyı telefon açtığımda ‘ha- ken masum gençlerin hayatı söz ko-
ѳлкѳгѳ кетип калган. Бир жолу келем деп тура албай, экономикалык-социалдык yır, gelmem, çünkü alamam ‘ demiş- nusu can acıtıcı birşey. Elbette, za-
айтканы эсимде. «Жаңы жылда мени маселелерге белчесинен батып турганы ti. Bu öğrenci geçen sene liseye ka- man geçip, ülkemizin hali düzelir.
алып кетиңиздеп телефон чалсам «жок, айрыкча ушул наристелер үчүн оор бо- yıt olmuş, nasipse gelecekte aşçı ol- Ama bu çocukların o günü bekle-
келбейм, албайм» деп айткан». Бул кыз луп жатканы жаныңды кейитет. Албетте, mayı ister. On dört yaşı tamamlamış meye gücü yetmez. Bu çocukların
ѳткѳн жылы лицейге тапшырган, буюрса мезгил өтүп, өлкөбүздүн да абалы оңо- Gülzat: ‘Hükümet insanlara iş verir- günlük hayatına, sağlığına, eğitimi-
ашпозчу болууну эңсейт экен. Он тѳрт лор. Бирок, бул балдар ал күндү күтүүгө se, bakıma ihtiyac çocuklar azalır, kı- ne, terbiyesine anlam verip, onlara
жаштагы Гүлзат ата-энелерди мамлекет чамалары жок. Бул балдардын күнүмдүк şın pazarda üşümek yerine eğitimle maddi ve maanevi yardımda bulun-
жумуш менен камсыз кылса, кароосуз жашоосуна, саламаттыгына, алган били- meşgül olurduk’ diyor. mak devletin de, milletin de gecikti-
калган балдар болбойт эле деген баёо мине, тарбиясына маани берип, аларга rilmez işi sayılır.
сезим менен: «Ата-энелерге ѳкмѳт иш моралдык жактан да, материалдык жак- ‘Evladıma Hükümet bakarsa, ben-
таап берип, жакшы маяна тѳлѳсѳ, базар- тан да кам кѳрүү мамлекеттин да, коом- de o zamana kadar evli, arabalı ve
га барып иштебей, кышында үшүбѳй, дун да кечиктирилгис иши болуп бүгүн mülk sahibi olma imkanım var’ de-
күйүп турат. yip şansını deneyenler de var. Yok-
sulluğun yüzünden, evin, sabit işin
Mart'14 Кароосуз калган балдар көбөйүүдө
Айжамал Худайбердиева Kimsesiz çocuklar çoğalıyor
Aycamal Hudayberdieva
Өлкѳдѳ 2000-жылы Ѳлкѳдѳ биологиялык ата-энеси жана окуу менен алек болот элек», - дейт. Ülkemizde biolojik anne-babası olmaması nedeniyle evlatlarını geçi-
тогуз балдар үйү туугандары бар туруп, балдар үйүндѳ ve akrabaları varken, yatılı okullar- ci süreye merkeze bırakırlar. Ne ka-
жана жыйырма жети жашаган балдардын саны жылдан жылга «Баланы мамлекет багып тур- da kalan çocukların sayısı her sene dar maddi, ne kadar da maanevi zor-
интернат бар болсо, ѳсүп жатат. Бишкектеги кароосуз калган са, мен ага чейин акча таап, үй куруп, daha çoğalıyor. Bişkeğin kimsesiz lansalar bile, anne-baba hayattayken
азыр алардын саны эки балдарды кабыл алуучу борбордо алты автоунаа алып алайын» деген ата-энелер çocuklara bakan merkezinde yaşı kendi canları olan evlatlarını kimse-
эселеп ѳскѳн. Каралбай жаштан он эки жашка чейинки 500дѳн да бар. Каражаттын тартыштыгынан, altı ile on iki arasında olan 500 kü- siz çocuklar evlerine bırakmaları bü-
калган балдардын ашуун бала тарбияланат. Балдарды кор- үй-жайдын, туруктуу жумуштун жокту- sür çocuk kalıyor. Çocuk Esirge- yük bir hata.
саны 2005-жылы он гоо борборунун социалдык кызматке- гунан убактылуу борборго таштап тур- me Merkezinin sosyal işçisi Dilba-
миңден ашуун болсо, ри Дилбара Кадыралиеванын айтуусу гандар да бар. Материалдык, моралдык ra Kadıralievanın söyledigine göre, ‘Büyüyüp okulu mezun
бул жылы 27 миңге боюнча, бул жерге кѳбүнчѳ базарда болобу канчалык кыйналышса да, ата– buraya çoğunlukla pazarda alışve-
жеткен. Бул кѳрсѳткүч соода кылып жүргѳн, жашоо-шартын эне тирүү туруп ѳз перзенттерин балдар riş yapan, yaşam geçimi zayıf yok- olduktan sonra, evsizle-
Кыргызстанда кароосуз начар үй-бүлѳлѳрдүн балдары, апасы үйүнѳ ташташканы эң чоң жаңылыштык. sul olan ailelerin çocukları, annesi
калган балдардын ичкиликке берилип, камкордук кѳрбѳй içki içip, bakımsız kalan yetim, has- re yardım etsem diye hayal
саны күн санап калган, жетим, оорулуу же зордук-зом- «Чоңоюп окууну бүтүп, үйү ta veya zulüm gören çocuklar gelir.
ѳсүп жаткандыгын булукка дуушар болгон балдар тарты- жок адамдарга жардам берсем Onların yasal yetim statüsü yok- ediyorum’
айгинелейт… лат. Алардын юридикалык жетим деген sa bile , bu merkezde tıbbi kontro
статусу жок болсо да, аталган борбордо деп кыялданам» edillir, psikolojik durumdan bakı- Kimsesizler evinde 5 senedir eği-
Ülkemizde 2000. медициналык текшерүүдѳн ѳткѳрүлүп, lıp düzenlenir ve öksüzleri yetimha- tim gören 14yaşındaki Nurdin:(ismi
yıl adına kimsesiz психологиялык жактан калыбына кел- Балдар үйүндѳ беш жылдан бери тар- neye, bazı anne-babaları olanları da değişirildi) ‘Beni buraya annem ge-
çocuk evi dokuz ve тирилип, тоголок жетимдерди балдар бияланып келген 14 жаштагы Нурдин: kimsesiz çocuk evlerine gönderiyor- tirdi. Ben anlıyorum, annem şimdi
yatılıokullar yirmi yedi үйүнѳ, айрым ата-энеси бар балдарды (аты-жѳнү ѳзгѳртүлдү) «Мени бул жер- lar. Sadece bununla yetinmiyor, ba- zor günler geçiriyor ve bizi buraya
ise, şimdi onların sayısı үйлѳрүнѳ жеткиришет. Аны менен гана ге апам алып келди. Мен түшүнүп ту- zıların okula kayıt yaptır ve merke- bırakmaya çaresiz kaldı. Babam an-
iki katına çıktı. Onların чектелбестен айрымдарын мектепке тар- рам, апам азыр кыйналып жаткандыктан ze de okuturlar. Örneğin, Dinamar- nemi çenesi kırılıncaya kadar dövüp
sayısı 2005 yılında on тып, борборго да окутушат. Мисалы, Да- иним экѳѳбүз бул жакта убактылуу тура- ka ve Hollanda kilise asistanları tara- dişlerini döktü.Ben kardeşimle geçi-
binden fazlaysa, bu ниянын жана Голландиянын чиркѳѳ кыз- быз. Атам апамдын бир жаак бетин жана fından düzenlenen merkezi okulda ci burda kalıyoruz. Annem kız kar-
sene 27 bin oldu. Bu маткерлеринин кѳмѳгү менен уюшулган тиштери сынганча сабап салган. Биз 5-10 yaş arası 85 çocuk eğitim gö- deşimle ‘Sezim’ merkezi yurdun-
gidiş Kırgızistanda мындай борбордо 5 жаштан 10 жашка үйдѳн качып бул жерде, карындашым rüyor. Onların çoğu ‘Dordoy’ paza- da kalıyor. ‘Nurdin bu zamana ka-
kimsesiz çocukların чейинки 85 бала тарбияланат. Алардын менен апам «Сезим» борборундагы жа- rında alışveriş yapar, bu merkeze de dar ‘Jal’ alanında yer alaniyileştirme
sayısı yükselmekte кѳпчүлүгү «Дордой» базарында соода таканада». Нурдин буга чейин«Жал» göndüzleyin yemek yemek için ge- merkezinde üç sene yaşayan. Oysa
olduğundan haber кылып, аталган борборго күндүз тамак кичирайонунда жайгашкан реабилита- lirler. Karnının doyduğuna sevinen Nurdinin eğitime olan ilgisi açıkça
ичкени келишет. Курсагын тойгузганына циялоо борборунда үч жыл жашаган. 7 yaştaki Ayzat pazardakutu, po- farkedilir. ‘Büyüyünce evsiz insan-
veriyor... сүйүнгѳн жети жаштагы Айзат базарда Натыйжада ондон ашуун мектеп кото- şet topluyor ve bunlardan kazanan lara yardım etsem diye hayal ediyo-
каробка, пакет чогултуп иштеген. Терген руп, окуу программаларынан артта кал- 20somun annesine veriyor. ‘Buraya rum’ diye umut dolu bakışlarla haya-
каробкалары үчүн алган жыйырма сомун ган. Ошентсе да тырышчаак Нурдиндин beni annem getirdi bedava yemek tın zorluklarına mücadele edip yaşı-
апасына берет. «Бул жерге мени апам окууга болгон кусалыгы даана байкалат. veriyor diye, ’ diyor genç kız. yor.
алып келген, бекер тамак берет деп», «Чоңоюп окууну бүтүп, үйү жок адам-
-дейт секелек кыз. дарга жардам берсем деп кыялданам» ‘Habital for Humanity’ hayırse- ‘Annem de, babam da ya-
деген максатта жашоонун ысык-суугуна ver vakfının uzmanı, sosyolog Mak-
Habital for Humanity кайрым- чыдап, келечектен жакшы үмүт кылып sat İsmailov bakımsız kalan çocukla- nımda olsa...’
дуулук уюмунун адиси, социолог Максат жашап келет. rın sayısının artmasın kanunun güç-
Исмаилов кароосуз калган балдардын süzlüğüne bağlıyor. Şu an anne-baba Vikanın(ismi değiştirildi) mer-
санынын кѳбѳйүшүн мыйзамдын алсыз- «Атам да, апам да жанымда statüsünen alı koyma kanunu çalış- keze geldiğine beş ay oldu. Bu sene
дыгы менен байланыштырат. Учурда ата болсо… mıyor, bundan dolayı çocukların dı- 15 yaşın tamamlıyor. Annesi çalışıp
-эне макамынан ажыратуу мыйзамы жак- şarda ne yaptıkları belli geğil. ‘Bazı kazanan paralarına içki içen günleri
шы иштебегендиктен кѳп балдар тышта Виканын (аты-жѳнү ѳзгѳртүлдү) бор- ailelerin maddi durumunun güzel çok oluyor ve şu an övey babasıyla
эмне кылып жүргѳнү белгисиз. «Кээ бир борго келгенине беш ай болгон. Быйыл olmasına rağmen evlat yetiştirme yaşamakta. Vikanın yalnız istegi an-
үй-бүлѳлѳрдѳ каражат жетишип турса жашы он беште. Апасы иштеп тапкан ак- niyetleri yok. Bunun gibi velilerin nem de, babam da yanımda olsa der.
да ниет жок. Мындай ниети жокторду часын ичип койгон күндѳр болот. Учурда anne-baba statüsün elinden almak Küçük kahramanın yaşam şartların
ата-эне макамынан алып салыш керек», өгөй атасы менен жашап жатат. Виканын lazım’ diyor Maksat bey. Belki o za- sorduğumuzda,o: ‘Şampan kombı-
-дейт Максат мырза. Балким ошондо ба- бир Гана үмүт-тилеги атам да, апам да man evlada olan güven hissedilirdi. nasyon taraftaki kimsesizleri iyileş-
лага болгон жоопкерчилик сезилмек. жанымда болсо экен дейт. Кичинекей tirme merkezinde büyükler küçük-
каармандан жашоо-шарттарын сурасак, ‘Yeni yılda babama beni leri dövüyor. Yemek verirken bellet-
«Жаңы жылда атама мени ал: «Шампан комбинат тараптагы ка- götür diye telefon açsam menler bile kendilerine etinden faz-
алып кетиңиз деп телефон роосуз балдарды реабилитациалоо бор- ‘hayır, gelmem, çünkü ala- la alıyorlar, güzel yemekleri kendi-
чалсам «жок, келбейм, ала ал- борунда чоңдору кичинекейлерди уруп, leri içiyor bize ise yemek adına ba-
сабайт. Тамак бергенде да тарбиячылар mam’ dedi’ sit şeyler verir kurtulurlardı’ diyor.
байм» деп айткан» ѳзүнѳ этин кѳп кылып, жакшы тамактар- Eger bu küçük kızın söyledikleri
ды ѳздѳрү ичип, бизге эптеп эле берип Çocuk Esirgeme Orgonunun sos- doğruysa, devlet adamları milletin
Балдарды коргоо уюумунун социал- коюшчу», -дейт. Эгер бул кыздын айт- yal işçisi Fatima Alayarova kimsesiz hakkını yediği yetmemiş dibi şim-
дык кызматкери Фатима Алаярова ка- кандары чын болсо, мамлекет кызмат- çocukların çoğalmasını iç göçe bağ- di böyle kimsesiz çocukların yeme-
роосуз калган балдардын санынын керлери элдин акысын жеп жаткандыгы lıyor. Çünkü Oş, Batken, Jalal-Abad gine göz artanlar ‘saglıklı’ olun deyi-
ѳсүшүн ички миграция менен байланыш- аз келгенсип, эми минтип кароосуз кал- bölgelerinden iş için gelen aileler sin gelir.
тырат. Себеби Ош, Баткен, Жалал-Абад ган балдардын тамагына сугун арткан evsiz, geçimin yetersiz olmasından
облустарынан жумуш издеп келген үй- кызматкерлер «аман» эле болсун дегиң dolayı evlatlarına bakmaktan vaz- Bakımsız, devletin gözune bakan
бүлѳлѳр үй-жайы жок, каражаттын тар- келет. geçerler. Başkentteki bakımsız ka- çocukların kader çizgisini seyreder-
тыштыгынан улам балдарын кароодон lanları yeniden düzeltme merke- ken, onlara nasıl yardımcı olabilece-
баш тартат. Шаардагы кароосуз калган Кароосуз калган, мамлекеттин көзүн zinde yaşayan Maftuna Damatova- gini bile bilmezsin. Devletin ayaga
балдарды калыбына келтирүү борбо- караган балдардын тагдыр тарткысын nın dediğinde: ‘ Babam ‘reddedi’ ya- kalkamadan, ekonomik-sosyal so-
рунда жашаган Мафтуна Даматованын көрүп туруп, аларга кандай жардам бе- zıp, yurt dışına gitti. ‘Yeni yılda beni runlardan kafa kaldıramaz haldey-
сѳзүндѳ: «Атам «отказ» жазып, чет рериңди билбейсиң. Мамлекеттин бутка götürün deyı telefon açtığımda ‘ha- ken masum gençlerin hayatı söz ko-
ѳлкѳгѳ кетип калган. Бир жолу келем деп тура албай, экономикалык-социалдык yır, gelmem, çünkü alamam ‘ demiş- nusu can acıtıcı birşey. Elbette, za-
айтканы эсимде. «Жаңы жылда мени маселелерге белчесинен батып турганы ti. Bu öğrenci geçen sene liseye ka- man geçip, ülkemizin hali düzelir.
алып кетиңиздеп телефон чалсам «жок, айрыкча ушул наристелер үчүн оор бо- yıt olmuş, nasipse gelecekte aşçı ol- Ama bu çocukların o günü bekle-
келбейм, албайм» деп айткан». Бул кыз луп жатканы жаныңды кейитет. Албетте, mayı ister. On dört yaşı tamamlamış meye gücü yetmez. Bu çocukların
ѳткѳн жылы лицейге тапшырган, буюрса мезгил өтүп, өлкөбүздүн да абалы оңо- Gülzat: ‘Hükümet insanlara iş verir- günlük hayatına, sağlığına, eğitimi-
ашпозчу болууну эңсейт экен. Он тѳрт лор. Бирок, бул балдар ал күндү күтүүгө se, bakıma ihtiyac çocuklar azalır, kı- ne, terbiyesine anlam verip, onlara
жаштагы Гүлзат ата-энелерди мамлекет чамалары жок. Бул балдардын күнүмдүк şın pazarda üşümek yerine eğitimle maddi ve maanevi yardımda bulun-
жумуш менен камсыз кылса, кароосуз жашоосуна, саламаттыгына, алган били- meşgül olurduk’ diyor. mak devletin de, milletin de gecikti-
калган балдар болбойт эле деген баёо мине, тарбиясына маани берип, аларга rilmez işi sayılır.
сезим менен: «Ата-энелерге ѳкмѳт иш моралдык жактан да, материалдык жак- ‘Evladıma Hükümet bakarsa, ben-
таап берип, жакшы маяна тѳлѳсѳ, базар- тан да кам кѳрүү мамлекеттин да, коом- de o zamana kadar evli, arabalı ve
га барып иштебей, кышында үшүбѳй, дун да кечиктирилгис иши болуп бүгүн mülk sahibi olma imkanım var’ de-
күйүп турат. yip şansını deneyenler de var. Yok-
sulluğun yüzünden, evin, sabit işin
