2021-07-19
Ton İlçesindeki Kurgan ve Yerleşim Alanları Kazıları
2021 yılın Temmuz ayının birinci yarısında Ton İlçesindeki Kurgan ve Yerleşim Alanları Kazıları, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan başkanlığındaki ekip tarafından yürütülmüştür. KTMU Genel Sekreteri Doç. Dr. Oktay ÖZGÜL, Tarih Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Kubatbek TABALDIYEV, Doç. Dr. Nezahat CEYLAN, Doç. Dr. Alpaslan AŞIK, Dr. Künbolot AKMATOV ve Arkeoloji, Sosyal Antropoloji Yüksek Lisans Programı, Tarih bölümü öğrencilerinin katıldığı kazı çalışmaları Ak-Terek belediye başkanlığının desteğiyle Kızıl-Tuu köyünde gerçekleştirilmiştir.
Saha çalışmaları sırasında iki kurgan ve iki yerleşim alanı kazılmıştır. Yapılan kazı çalışmalarına göre kurganların mimarisinin Kırgızistan’ın diğer yerleri ile komşu bölgelerdeki Erken Demir Çağ kurganlarıyla benzerlikler gösterdiği anlaşılmıştır. Yapılan çalışmalarda kurganların soyulduğu tespit edilmiştir. Kazılan iki kurganın birisinde değirmen taş, diğerinde ise bazı at kemikleri bulunmuştur. Kemiklerin parça parça at kemiklerimi, yoksa bütün bir ata ait kemikler mi olduğu daha sonraki çalışmalarla ortaya çıkacaktır. Ancak bu bölgedeki kurganlarda at kemiklerinin bulunması ilginç bir durumdur. Günümüze kadar yapılan araştırmalara göre bölgedeki Erken Demir Çağ kurganlarında at kemiklerine çok az rastlanır. Yine bu araştırmalara göre koyun kemiklerinin kurganlarda daha fazla bulunduğu bilinmektedir. Planlanan Carbon 14 çalışmaları ile at kemiklerinin analizi yapılarak kurganın yapılış tarihi aydınlığa kavuşacaktır.
Araştırılmış olan iki yerleşim alanı, 19 x 19 m ve 8 x 7 m olan dikdörtgen şeklinde bir konstrüksiyona sahiptir. Yerleşim alanların birisinde dikdörtgen şeklindeki bir oda ve ocak açılmıştır. Kültür tabakaların ince ve buluntuların az olması, yerleşim alanların nispeten kısa bir zaman kullanıldığı yönünde bize bir fikir vermektedir. Yerleşim alanlarında seramik parçaları ve kapı kasasını dikmek için kullanılan delikli bir taş bulunmuştur. Bu buluntulara göre yerleşim alanlarını Erken Demir Çağa, yani MÖ I. bin yılın sonu ile MS I. bin yılın başına tarihlendirebiliriz. Şunu ifade etmek gerekir ki, Kırgızistan’da kurganlara göre yerleşim alanları çok az araştırılmıştır. Bu durum, Kırgızistan tarihinde bölgenin Erken Demir Çağ halklarının ekonomisi ve yaşam tarzı hakkında objektif olmayan fikirlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bununla birlikte son yıllarda yapılan arkeolojik araştırmalar, Kırgızistan Eskiçağı için çiftçiliğin ve yerleşikliğin yabancı olmadığını ortaya koymuştur. Kızıl-Tuu’da kazılan yerleşim alanları bu duruma iyi bir kanıttır.
Söz konusu araştırma projesi kapsamında Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Tarih Bölümü ve Arkeoloji, Sosyal Antropoloji Yüksek Lisans Programı öğrencileri aynı zamanda stajlarını tamamladılar. Öğrenciler, türlü arkeolojik alanları ve eserleri yerinde inceleme fırsatı yakalayarak, derslerde aldıkları teorik bilgileri pratiğe dönüştürme imkanı buldular.
