Haberler

 

UNESCO 41. Genel Konferansı kararıyla 2023 yılı için ülkemizin önerisi Azerbaycan, Macaristan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Makedonya, Ukrayna ve Özbekistan’ın desteğiyle Âşık Veysel’in Vefatının 50. Yıl Dönümü UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına alınmıştır. Ayrıca, 2022 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü “Vefa” dalında, Âşık Veysel’e verilmiştir. Âşık Veysel’in vefatının 50. Yıldönümü olan 2023 yılı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığınca da “Aşık Veysel Yılı” olarak kabul ve ilan edilmiştir. 

Tarih boyunca Türk dünyasının ortak değerleri etrafında birleşip geçmişin mirasını ustalıkla günümüze taşıyan sanatçılar vardır. Bilhassa edebiyata gönül veren sanatçılar, bu tür bir aktarımı en etkili ve en yaygın biçimde yapma kabiliyetine sahip olmuştur. Nerede yetişmiş olursa olsun Türk geleneğini ilmek ilmek dokuyup satıra döken şair ve yazarlar, Türk’ün zaman ve mekân tanımaksızın değişmeyen kendine has hayat anlayışını etkili biçimde dile getirmişlerdir. 

Bu ortak bakış açısı, Hoca Ahmed Yesevi’nin hikmetlerinde, Yunus Emre’nin ilahilerinde, Ali Şir Nevayi’nin gazellerinde, Seyyid Nesimi ve Bâbür Şah’ın tuyuğlarında, Karacaoğlan’ın koşmalarında, Cengiz Aytmatov ve Cengiz Dağcı’nın romanlarında görüldüğü gibi Türk dünyasının çeşitli merkezlerinde başarılı bir şekilde işlenir. Türk’ün öz geleneği, Türkistan’dan çıkıp Horasan üzerinden Anadolu’nun verimli topraklarına oluk oluk akan bir ırmaktır. Bu ırmak, geçtiği yerlerde hiç unutulmayacak isimlerin yetişmesine zemin hazırlamıştır. 20. yüzyılın ikinci yarısında eser veren Âşık Veysel de bu isimler arasında müstesna bir yere sahiptir.

20. yüzyıl âşıkları arasında ilk defa şiiri yayımlanan, şiirleri İstanbul Radyosu’nda okunan ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından dinlenen Veysel, tanınmış bir âşıktır. Türkiye’de Âşık Veysel hakkında onlarca kitap, yüzlerce makale, armağan dergi ve sempozyumlar yapılmış ve bildiriler sunulmuştur. 1950’de Âşık Veysel’in hayatını konu alan, senaryosu Bedri Rahmî Eyüboğlu tarafından yazılan Karanlık Dünyam adlı bir film de çekilmiştir. Âşık Veysel’in hayatı, şiirleri ve müziği hakkında çeşitli üniversitelerde yüksek lisans ve doktora çalışmaları yapılmış ve yapılmaktadır. Âşık Veysel’in şiirleri Azerbaycan Türkçesi dışında, İngilizce ve Fransızcaya da çevrilmiştir.  

Çok küçük yaşta gözlerini kaybeden Âşık Veysel, gözleriyle göremeyişin eksikliğini gönül gözüyle kapatan bir halk ozanıdır. İç dünyasıyla tanıdığı dış dünyayı ve buna bağlı olarak kendi kurduğu manevi dünyasını mecaz ve benzetmeler eşliğinde bizlere anlatır. Halk edebiyatının vazgeçilmez bir alanı olan âşık tarzını, layıkıyla temsil eden bir dehadır. Rüyada pir elinden bade içip aşk ve hikmet dolu mısralara can veren halk ozanları, Türk dünyasının hemen her yerinde sanat icra edip halkın duygularına tercüman olmuşlardır. Bu ozan silsilesinin son halkalarından biri olan Âşık Veysel, sazının telinden dökülen nağmelerle bizleri kendi dünyasına davet edip büyük bir hayat tecrübesine şahitlik etmemizi sağlar. 

Büyük halk ozanı Âşık Veysel, Uzun İnce Bir Yoldayım deyip meşakkatli dünya hayatını bitmek bilmeyen bir yola benzetir. Güzelliğin On Para Etmez diyerek güzelliğin gerçek bir aşkla değer bulacağını hatırlatır. Dünyadan gitmeden önce Dostlar Beni Hatırlasın diye vasiyet yazıp toprağa yönelince Benim Sadık Yârim Kara Topraktır diyebilecek kadar alçakgönüllüdür. Hoca Ahmed Yesevi’nin hikmetlerinde verdiği nasihatler, Yunus Emre’nin ilahilerinde görülen tasavvufi uyarılar, Âşık Veysel’in sazıyla yeniden hayat bulur. İnsanlık tarihinin hiçbir döneminde eskimeyen öğüt ve görüşleri kendi hayat penceresinden yansıtır. Anadolu’da kendisinden önce yetişen Karacaoğlan, Köroğlu, Dadaloğlu, Gevheri, Âşık Ömer gibi halk şairlerinin geleneğini devam ettirip 20. yüzyılda ortaya koyduğu Âşık Veysel üslubuyla geniş bir kitle tarafından kabul görür. Veysel’i Veysel yapan değerler, Türk dünyasının her yerinde görmeye alışık olduğumuz manevi değerlerden başka bir şey değildir. İnsan sevgisi, doğa sevgisi, birlik ve beraberlik, merhamet, kardeşlik, kanaat ve tevazu gibi hasletleri bir kez daha şiirle buluşturan Veysel, Türk halk şiirinin ölümsüz isimleri arasına altın harflerle yazılmıştır. 

İnsanlığın, günümüzde sevgi, dostluk, birlik ve beraberlik gibi değerlere daha önce hiç olmadığı kadar ihtiyacı vardır. Türk kültürünün mayasını oluşturan erdemleri şiirlerinde, eserlerinde işleyen Türk halk şiirinin yazarlarının bıraktıkları ölmez, klasik eserlerin bugün de önümüzü aydınlatmaya devam etmesi, onları hatırlamak, bıraktıkları eserleri okumak ve anlamak ve anlatmak ile mümkün olacaktır.

Bu duygu ve düşüncelerle, Vefatının 50. Yıldönümü münasebetiyle Âşık Veysel’i ve nerede yetişmiş olursa olsun Türk geleneğini ilmek ilmek dokuyup satıra döken şair ve yazarlarımızı rahmet ve şükranla anıyorum. Ruhları şâd olsun.