Page 10 - Gazete Manas
P. 10
ARAŞTIRMA-İNCELEME
УЛУТТУК КИЙИМ УНУТТА Geҫmişten Günümüze Ulaşan
КАЛБАЙТ Kırgız Milli Giyimleri
Айнура Абдиназар кызы AynuraAbdinazar kızı
Ар бир улуттун өзгөчөлүгүн билдирген анын кийими, каада-салты, Her milletin kendine özgü dili, örf adetleri ve giyimleri vardır. Milli giyimlerimiz
улуттук тили эмеспи. Кыргыздын кыргыз экенин алыстан тааныт- her dönemin şartlarına göre yeniden üretilmektedir.Bunun en iyi örneklerden
кан улуттук кийимдери кылымдар арасында кемигени менен бүгүн
biri Kırgız milli giyimleridir.
кайрадан жанданып, замандын талабына ылайыкташып, өнүгүп
жатат.
Улуттук кийимди тигүү өзүнчө Тигүүчүнүн сөзүнөн кийин базарда саты- кийимге аз басым жасагандыгын байкадык. кийимдердин баасынын кымбаттыгы жаш-
Жаштар улуттук кийимди көбүрөөк кийсе, тардын чөнтөгүнө туура келе бербейт,-дейт
искусство лып жаткан улуттук кийимдерге көз салдык. улуттук кийимибиз унутта калбай, өнүгүп студент Жылдыз Темирова.
өркүндөйт беле деген оюн билдирди шаар
Кыргыздын улуттук кийимдери элдин Алардын кооздугу, бычылып тигилиштери, тургуну Акылай апа. Жылдыздын пикиринде базарда деле
чарбалык, маданий жашоосуна ылайыкта- денеге ыңгайлуулугунан сырткары сатыкка жаштарга арналган улуттук кийим-кече көп
лып териден, жүндөн жана кездемеден жаса- чыккан улуттук кийимдердин өтүмдүүлүгү -Мен улуттук кийимдерди көп кийем. сатылбайт. Мисалы калпакты ар курактагы
лат. Учурда улуттук кийимдердин стилдерин жөнүндө Ош базарындагы сатуучу Нурзада Аларды буйрутмасыз эле базардан сатып мырзалар кийсе болот, а кыздар эмне кийи-
кайрадан иштеп чыгып, аларды заманбап, Ишенбаева менен маектештик. алам. Кыргыз экенибиздин негизги белги- шибиз керек. Улуттук десе эле ар күнү кийип
саркеч кылып тигүү колго алынууда. Мын- Бул жерде улуттук кийимдин көптөгөн си кийимибизде, тилибизде. Ошондуктан жүрүү керек эмес. Өзгөчө күндөрдө кийүү
дай деңгээлге жетүүдө албетте дизайнер, ти- түрү бар. Жаштардыкынан тартып улгай- улуттук кийимди сыйлуу жерлерге эле эмес, жетиштүү. Бул деле улуттук кийимибиздин
гүүчүлөрдүн салымы чоң. “Улуттук кийим- ган ата-апаларыбызга чейин ылайыкталып күнүмдүк жашоодо да көбүрөөк кийүүгө баалуулугун арттырат. Күнүмдүк кийимге
дерге болгон суроо-талаптын көптүгүнөн тигилген кийимдерди тапса болот. Улуттук аракет кылам. Улуу муундун өкүлү катары айландырып алсак, анда баалуулуктан эч
4 жылдан бери заманбап стилдеги кийим- кийимдердин илгерки жана азыркы вариант- жаштарга, жаӊы муунга өрнөк болушубуз нерсе калбайт. Оймо-чиймелүү кийимди
дерди тигүү менен алектенем. Бизде сапаты тары сатылууда,- дейт Нурзада айым. Анын керек. Бизге окшогон энелер улуттук кийим- заманбап стилде болсо да каалаган жагыӊа
жана баасы жагынан эки түрдөгү улуттук баамында улуттук кийимдерди көбүнчө улуу ди кийбесе, европалашкан жаштар кайдан кийип бара албайсыӊ.
кийим чыгарылат. Биринчиси, сапаты жак- жана орто жаштагы кишилер сатып алышат. киймек эле,”-дейт Акылай апа.
шы, өзгөчө орнаменттер менен кооздолгон Азыр улуттук кийим модага айланды десек Улуттук кийимди кечелерде, концерттер-
түрү. Бул түрдөгү кийимдерди көбүнчө буй- болот. Анткени мурда орнаменттер менен -Бизде улуттук кийимдер таптакыр кийил- де кийүүнү салтка айландырган ырчы айым
рутма аркылуу сатып алышат. Экинчиси, кооздолгон кийимдерди чоң-апа, чоң-атала- бейт деп айтууга болбойт. Кийилет, бирок Бегимай Бекбоеванын оюнда бүгүнкү күндө
той-маарекeлерде кийитке берилүүчү түрү. рыбыздын гана кийип жүргөнүн көрсөк, а көбүнчө майрам, ар кандай салтанаттарда, жаш жубайлардын үйлөнүү үлпөт тойлордо
Учурда жаштардын талабына ылайык, ың- бүгүн жаш-кары дебей кийгендердин саны өзгөчө күндөрдө гана болбосо, кү- кийиши анын өнүгүп жатканын айгинелейт.
гайлуу болгон, модага айкалышкан улуттук көбөйдү. Учурдагы сатылып жаткан кийим- нүмдүк турмушта көп эмес. Азыр-
кийимдерди тигип жатабыз. Буйруса улуттук дер замандын талабына ылайык деңгээлде, кы жаштар батыш маданиятынан
кийимдин келечеги кең,”-дейт кыргыздын ошондуктан суроо-талап жетиштуу деп айта көбүрөөк таасирленип жатабыз.
улуттук кийимдерин тигүү менен алектенген алам. Модага айланып жаткан кийимибиз Анын үстүнө улуттук кийим
Анара Шералиева. Тигүүчү айымдын пики- келечекте брендге айланаарына толук мүм- дегенде эле ойго түшкөн
ринде Кыргызстанда кийим тигүүчү цехтер күнчүлүктөр бар. Кыргыз болгондон кийин кийизден тигилген оюу
өнүгүү жолунда. Ушундан пайдаланып улут- улуттук кийимди кийишибиз керек. -чиймелер түшүрүлгөн
тук кийимди өзүбүз өнүктүрүшүбүз керек. Жаштарга өрнөк
Кийимдерге оюу чегерүү ар кимдин эле болушубуз керек
колунан келе бербейт. Ар бир оюу адамдын Сатуучу менен
жаш курагы менен байланышта, кийим ар- маектешип ол-
кылуу адамдын жаш өзөчөлүктөрүн анык- туруп жаш-
таса болот. Кыргыздын ар бир оюуларында т а р д ы н
терең маани, философия бар, аны тигүү да ул у т т у к
өзүнчө искусство.
Mart'14 Milli giyisiyi tasarlamak bir sa- de kalite ve fiyatı farklı Nurzada özelliğini taşıyan elbiseyi sadece özel
Фото: nattır iki ҫeşitli kıyafet diki- İşenbae- günlerde değil, günlük hayatımda da
yoruz. Birincisi kaliteli ve va pazarlarda kullanıyorum. Ҫünkü biz genҫlere ör-
kmb3.kloop.kg Kırgızların milli giyimleri halkın kül- özel desenlerle süslenmiş milli kıyafetle- nek olmalıyız. Bizim gibi anneler milli
kok-asaba.journalist.kg türel, ekonomik hayatına uygun olarak özel günlerde giyilen elbi- rin farklı türlerinin satıldığını söylüyor. kıyafeti giymezse, Avrupadan etkilenen
yünden ve deriden yapılmaktadır. Milli selerdir. Bu tür elbiseler sipariş Genҫlerin giyebileceği giyimlerden tu- genҫler giyer mi acaba? Genҫlerimize
giyimlerimiz günümüz şartlarına uygun yoluyla satın alınabiliyor. İkincisi tunda her yaşta insanın giyebileceği milli söylemek istediğim tek şey eğer siz de
olarak yeni bir tarz ve stilde çağdaş bir ise günlük hayatımızda giydiğimiz giyimlerin pazarda satıldığını belirtiyor. milli elbisemizi giyerseniz milli değer-
şekilde modaya uygun olarak üretilmek- elbiselerdir. Şu anda gençlerin talebini Elbiselerin eski ve yeni modaya uygun lerimiz gelecek kuşaklara ulaşacaktır”
tedir. Bu işte, elbise tasarımcılarının bü- karşılayabilmeye yönelik üretilen mo- bütün çeşitleri pazarlarda satıldığını ifade dedi.
yük katkısı vardır. dern milli elbiselerdir. Gelecekte milli ediyor. Nurzada hanım milli kıyafetleri
giyimlerimiz daha da gelişecektir.” ҫoğunlukla orta ve büyük yaştaki insan- Akilay Ninenin fikirine karşı dü-
Milli giyimleri dikmek herkesin yapa- Kırgızistan’da giyim işletmeleri geliş- lar satın aldığını da belirtiyor. Günümüz- şüncesini aktaran Cıldız Temirova ise:
bileceği bir iş değildir. Bu özel bir sanat- mektedir. Bu nedenle milli giyimlerimizi de milli elbise modadır. Ҫünkü önceleri Milli elbiselerin giyilmediğini söylemek
tır ve özel bir yetenek istemektedir. Bu kendimi tasarlayarak geliştiriyoruz. Her sadece anneannelerimizin bu kıyafetleri doğru değil. Ҫünkü milli giyimlerimizi
konuda milli giyim tasarımcısı Anara desen isnanın yaşıyla ilgilidir. Desene giydiklerini gördüysek şu an genҫlerin bayramlarda, özel günlerde giyiyoruz,
Şeralieva şöyle konuştu: “Milli kıyafet- bakarak o insanın hangi kuşaktan oldu- de giydiklerini görmekteyiz. Modaya ama günlük hayatta ҫok giymiyoruz.
lerimize talep güҫ olduğundan dolayı 4 ğunu bilmek mümkündür. Her desenin dönüşen giyisilerimiz gelecekte marka Günümüz genҫleri Batı medeniyetinden
yıldır tezgahtar olarak ҫalışıyorum. Biz- kendine özgü bir felsefesi vardır. olacaktır. Kırgız olduğumuz için kırgız etkileniyoruz. Milli kıyafetlerin fiyatının
Bugün pazarlarda farklı tarzda ta- milli giyimlerini giymemiz gerekiyor. yüksek olması da onu giymememizin
sarlanmış birçok milli kıyafeti göremk Genҫlere örnek olmalıyız bir nedenidir. Pazarda milli kıyafet ҫok
mümkündür. Milli giyimler pazarlarda Satıcıyla konuşurken büyüklere göre satılmıyor ve o giyimleri günlük hayatta
kimlerin daha çok ilgisini çektiğini Oş genҫlerin milli elbiseye daha az ilgi gös- giymekte uygun değil. Milli olduğu iҫin
pazarında ҫalışan Nurzada İşenbaeva’ya terdiklerini fark ettik.Akılay Nine: “Eğer her gün giyersek o zaman kıyafetimizin
sorduk. genҫlerimiz daha ҫok giyerlerse milli değeri kalmaz.Özel günlerde giymek ye-
kıyafetimiz unutulmadan belki daha da terlidir o da kıyafetimizin değerini arttırır.
gelişecektir. Ben ҫoğu zaman milli kıya-
fet giyerim. Kıyafetleri sipariş vermeden Milli elbiseyi konserlerde giymeyi
pazardan satın alırım. Kırgız ulusunun alışkanlık olarak kabul eden şarkıcı Be-
gimay Bekboeva’nın söylediğine göre
günümüzde genҫlerin düğünlerinde mil-
li kıyafet giymesi onun gelişmekte oldu-
ğunun delilidir.
УЛУТТУК КИЙИМ УНУТТА Geҫmişten Günümüze Ulaşan
КАЛБАЙТ Kırgız Milli Giyimleri
Айнура Абдиназар кызы AynuraAbdinazar kızı
Ар бир улуттун өзгөчөлүгүн билдирген анын кийими, каада-салты, Her milletin kendine özgü dili, örf adetleri ve giyimleri vardır. Milli giyimlerimiz
улуттук тили эмеспи. Кыргыздын кыргыз экенин алыстан тааныт- her dönemin şartlarına göre yeniden üretilmektedir.Bunun en iyi örneklerden
кан улуттук кийимдери кылымдар арасында кемигени менен бүгүн
biri Kırgız milli giyimleridir.
кайрадан жанданып, замандын талабына ылайыкташып, өнүгүп
жатат.
Улуттук кийимди тигүү өзүнчө Тигүүчүнүн сөзүнөн кийин базарда саты- кийимге аз басым жасагандыгын байкадык. кийимдердин баасынын кымбаттыгы жаш-
Жаштар улуттук кийимди көбүрөөк кийсе, тардын чөнтөгүнө туура келе бербейт,-дейт
искусство лып жаткан улуттук кийимдерге көз салдык. улуттук кийимибиз унутта калбай, өнүгүп студент Жылдыз Темирова.
өркүндөйт беле деген оюн билдирди шаар
Кыргыздын улуттук кийимдери элдин Алардын кооздугу, бычылып тигилиштери, тургуну Акылай апа. Жылдыздын пикиринде базарда деле
чарбалык, маданий жашоосуна ылайыкта- денеге ыңгайлуулугунан сырткары сатыкка жаштарга арналган улуттук кийим-кече көп
лып териден, жүндөн жана кездемеден жаса- чыккан улуттук кийимдердин өтүмдүүлүгү -Мен улуттук кийимдерди көп кийем. сатылбайт. Мисалы калпакты ар курактагы
лат. Учурда улуттук кийимдердин стилдерин жөнүндө Ош базарындагы сатуучу Нурзада Аларды буйрутмасыз эле базардан сатып мырзалар кийсе болот, а кыздар эмне кийи-
кайрадан иштеп чыгып, аларды заманбап, Ишенбаева менен маектештик. алам. Кыргыз экенибиздин негизги белги- шибиз керек. Улуттук десе эле ар күнү кийип
саркеч кылып тигүү колго алынууда. Мын- Бул жерде улуттук кийимдин көптөгөн си кийимибизде, тилибизде. Ошондуктан жүрүү керек эмес. Өзгөчө күндөрдө кийүү
дай деңгээлге жетүүдө албетте дизайнер, ти- түрү бар. Жаштардыкынан тартып улгай- улуттук кийимди сыйлуу жерлерге эле эмес, жетиштүү. Бул деле улуттук кийимибиздин
гүүчүлөрдүн салымы чоң. “Улуттук кийим- ган ата-апаларыбызга чейин ылайыкталып күнүмдүк жашоодо да көбүрөөк кийүүгө баалуулугун арттырат. Күнүмдүк кийимге
дерге болгон суроо-талаптын көптүгүнөн тигилген кийимдерди тапса болот. Улуттук аракет кылам. Улуу муундун өкүлү катары айландырып алсак, анда баалуулуктан эч
4 жылдан бери заманбап стилдеги кийим- кийимдердин илгерки жана азыркы вариант- жаштарга, жаӊы муунга өрнөк болушубуз нерсе калбайт. Оймо-чиймелүү кийимди
дерди тигүү менен алектенем. Бизде сапаты тары сатылууда,- дейт Нурзада айым. Анын керек. Бизге окшогон энелер улуттук кийим- заманбап стилде болсо да каалаган жагыӊа
жана баасы жагынан эки түрдөгү улуттук баамында улуттук кийимдерди көбүнчө улуу ди кийбесе, европалашкан жаштар кайдан кийип бара албайсыӊ.
кийим чыгарылат. Биринчиси, сапаты жак- жана орто жаштагы кишилер сатып алышат. киймек эле,”-дейт Акылай апа.
шы, өзгөчө орнаменттер менен кооздолгон Азыр улуттук кийим модага айланды десек Улуттук кийимди кечелерде, концерттер-
түрү. Бул түрдөгү кийимдерди көбүнчө буй- болот. Анткени мурда орнаменттер менен -Бизде улуттук кийимдер таптакыр кийил- де кийүүнү салтка айландырган ырчы айым
рутма аркылуу сатып алышат. Экинчиси, кооздолгон кийимдерди чоң-апа, чоң-атала- бейт деп айтууга болбойт. Кийилет, бирок Бегимай Бекбоеванын оюнда бүгүнкү күндө
той-маарекeлерде кийитке берилүүчү түрү. рыбыздын гана кийип жүргөнүн көрсөк, а көбүнчө майрам, ар кандай салтанаттарда, жаш жубайлардын үйлөнүү үлпөт тойлордо
Учурда жаштардын талабына ылайык, ың- бүгүн жаш-кары дебей кийгендердин саны өзгөчө күндөрдө гана болбосо, кү- кийиши анын өнүгүп жатканын айгинелейт.
гайлуу болгон, модага айкалышкан улуттук көбөйдү. Учурдагы сатылып жаткан кийим- нүмдүк турмушта көп эмес. Азыр-
кийимдерди тигип жатабыз. Буйруса улуттук дер замандын талабына ылайык деңгээлде, кы жаштар батыш маданиятынан
кийимдин келечеги кең,”-дейт кыргыздын ошондуктан суроо-талап жетиштуу деп айта көбүрөөк таасирленип жатабыз.
улуттук кийимдерин тигүү менен алектенген алам. Модага айланып жаткан кийимибиз Анын үстүнө улуттук кийим
Анара Шералиева. Тигүүчү айымдын пики- келечекте брендге айланаарына толук мүм- дегенде эле ойго түшкөн
ринде Кыргызстанда кийим тигүүчү цехтер күнчүлүктөр бар. Кыргыз болгондон кийин кийизден тигилген оюу
өнүгүү жолунда. Ушундан пайдаланып улут- улуттук кийимди кийишибиз керек. -чиймелер түшүрүлгөн
тук кийимди өзүбүз өнүктүрүшүбүз керек. Жаштарга өрнөк
Кийимдерге оюу чегерүү ар кимдин эле болушубуз керек
колунан келе бербейт. Ар бир оюу адамдын Сатуучу менен
жаш курагы менен байланышта, кийим ар- маектешип ол-
кылуу адамдын жаш өзөчөлүктөрүн анык- туруп жаш-
таса болот. Кыргыздын ар бир оюуларында т а р д ы н
терең маани, философия бар, аны тигүү да ул у т т у к
өзүнчө искусство.
Mart'14 Milli giyisiyi tasarlamak bir sa- de kalite ve fiyatı farklı Nurzada özelliğini taşıyan elbiseyi sadece özel
Фото: nattır iki ҫeşitli kıyafet diki- İşenbae- günlerde değil, günlük hayatımda da
yoruz. Birincisi kaliteli ve va pazarlarda kullanıyorum. Ҫünkü biz genҫlere ör-
kmb3.kloop.kg Kırgızların milli giyimleri halkın kül- özel desenlerle süslenmiş milli kıyafetle- nek olmalıyız. Bizim gibi anneler milli
kok-asaba.journalist.kg türel, ekonomik hayatına uygun olarak özel günlerde giyilen elbi- rin farklı türlerinin satıldığını söylüyor. kıyafeti giymezse, Avrupadan etkilenen
yünden ve deriden yapılmaktadır. Milli selerdir. Bu tür elbiseler sipariş Genҫlerin giyebileceği giyimlerden tu- genҫler giyer mi acaba? Genҫlerimize
giyimlerimiz günümüz şartlarına uygun yoluyla satın alınabiliyor. İkincisi tunda her yaşta insanın giyebileceği milli söylemek istediğim tek şey eğer siz de
olarak yeni bir tarz ve stilde çağdaş bir ise günlük hayatımızda giydiğimiz giyimlerin pazarda satıldığını belirtiyor. milli elbisemizi giyerseniz milli değer-
şekilde modaya uygun olarak üretilmek- elbiselerdir. Şu anda gençlerin talebini Elbiselerin eski ve yeni modaya uygun lerimiz gelecek kuşaklara ulaşacaktır”
tedir. Bu işte, elbise tasarımcılarının bü- karşılayabilmeye yönelik üretilen mo- bütün çeşitleri pazarlarda satıldığını ifade dedi.
yük katkısı vardır. dern milli elbiselerdir. Gelecekte milli ediyor. Nurzada hanım milli kıyafetleri
giyimlerimiz daha da gelişecektir.” ҫoğunlukla orta ve büyük yaştaki insan- Akilay Ninenin fikirine karşı dü-
Milli giyimleri dikmek herkesin yapa- Kırgızistan’da giyim işletmeleri geliş- lar satın aldığını da belirtiyor. Günümüz- şüncesini aktaran Cıldız Temirova ise:
bileceği bir iş değildir. Bu özel bir sanat- mektedir. Bu nedenle milli giyimlerimizi de milli elbise modadır. Ҫünkü önceleri Milli elbiselerin giyilmediğini söylemek
tır ve özel bir yetenek istemektedir. Bu kendimi tasarlayarak geliştiriyoruz. Her sadece anneannelerimizin bu kıyafetleri doğru değil. Ҫünkü milli giyimlerimizi
konuda milli giyim tasarımcısı Anara desen isnanın yaşıyla ilgilidir. Desene giydiklerini gördüysek şu an genҫlerin bayramlarda, özel günlerde giyiyoruz,
Şeralieva şöyle konuştu: “Milli kıyafet- bakarak o insanın hangi kuşaktan oldu- de giydiklerini görmekteyiz. Modaya ama günlük hayatta ҫok giymiyoruz.
lerimize talep güҫ olduğundan dolayı 4 ğunu bilmek mümkündür. Her desenin dönüşen giyisilerimiz gelecekte marka Günümüz genҫleri Batı medeniyetinden
yıldır tezgahtar olarak ҫalışıyorum. Biz- kendine özgü bir felsefesi vardır. olacaktır. Kırgız olduğumuz için kırgız etkileniyoruz. Milli kıyafetlerin fiyatının
Bugün pazarlarda farklı tarzda ta- milli giyimlerini giymemiz gerekiyor. yüksek olması da onu giymememizin
sarlanmış birçok milli kıyafeti göremk Genҫlere örnek olmalıyız bir nedenidir. Pazarda milli kıyafet ҫok
mümkündür. Milli giyimler pazarlarda Satıcıyla konuşurken büyüklere göre satılmıyor ve o giyimleri günlük hayatta
kimlerin daha çok ilgisini çektiğini Oş genҫlerin milli elbiseye daha az ilgi gös- giymekte uygun değil. Milli olduğu iҫin
pazarında ҫalışan Nurzada İşenbaeva’ya terdiklerini fark ettik.Akılay Nine: “Eğer her gün giyersek o zaman kıyafetimizin
sorduk. genҫlerimiz daha ҫok giyerlerse milli değeri kalmaz.Özel günlerde giymek ye-
kıyafetimiz unutulmadan belki daha da terlidir o da kıyafetimizin değerini arttırır.
gelişecektir. Ben ҫoğu zaman milli kıya-
fet giyerim. Kıyafetleri sipariş vermeden Milli elbiseyi konserlerde giymeyi
pazardan satın alırım. Kırgız ulusunun alışkanlık olarak kabul eden şarkıcı Be-
gimay Bekboeva’nın söylediğine göre
günümüzde genҫlerin düğünlerinde mil-
li kıyafet giymesi onun gelişmekte oldu-
ğunun delilidir.
