Page 12 - Gazete Manas
P. 12
Sigara Kullanan Kadınların
Sayısı Artıyor
Тамеки тарткан кыздардын
саны өсүүдө
Чотбаева Альбина
Atilla Güven
Мындан 5-10 жыл мурун тамеки чеккен айымдарды Kırgızistan’da 5-10 yıl öncesine kadar sigara içen kadınlara pek
сейрек кездештирсек, учурда мындай көрүнүш эч ким- rastlanmazken, günümüzde bu görüntüyle sık karşılaşır olduk. Asıl üzücü
ди деле таң калтырбай калды. Өкүнүчтүүсү тамеки olan ise; Sigara kullanma alışkanlığı kadınlar arasında günden güne
чегүү өзгөчө кыздар арасында күндөн-күнгө өсүп, çoğalmakla kalmayıp, adeta güzel bir şey gibi sanki günümüzün modası
өзгөчө «модага» айланып бараткандыгында. haline geldi.
Маалыматтарга ылайык 2006-жылдан бери таасиринен коргоо» жөнүндөгү мыйзамдын Bunun sebebi olarak neyi gösterebiliriz? Kadınların de sigara kullanan genç kızların geleceğin anne adayları ol-
тамеки тарткандардын саны кескин түрдө өскөн. 12-беренесинде 18 жашка чейинки өспүрүмдөр- sigarakullanmalarınasebepolanşeyingündengünekül- dukları gerçeği unutulmamalıdır. Kadınlar sigara içerek kendi
Тагыраагы Кыргызстандын калкынын 63 пайызы гө тамеки сатууга тыюу салынат деп айтылат. türseviyesininyükselmesindemiaramalıyız?Yadaeskisi sağlıklarını tehdit etmekle kalmayıp gelecekte sahip olacakları
тамеки тартса, алардын 20 пайызы кыздар болууда. Тилекке каршы бул мыйзам жазылган боюнча kadar ailelerinden yeterli terbiyeyi alamamalarından mı çocuklarınındasağlıklarınıtehlikeyesokmaktadır.Eğerhamile
Мындан улам өлкөдө өпкө, рак ооруларынан көз калып келет. kaynaklanıyor diyeceğiz? Zamanı mı, yoksa insanlığımı bir kadın sigara kullanırsa kan yoluyla sigaradaki 4000 e yakın
жумгандардын саны өскөн. sorumlu tutacağız? Bu sorular bile kendi içinde ayrı bir zararlı madde çocuğunu da etkileyecektir. Neticede doktorlar
Тамеки чеккендердин көпчүлүгү “тамекинин sorun teşkil ediyor. erken doğumlar, zayıf ve akıl sağlığı eksik özürlü bebeklerin
Адистердинайтымындатамекитартканкыздар- канчалык зыян экендигин билебиз бирок, андан Araştırmalara göre 2006 yılından gü- çoğunluklasigarakullanımındankaynaklandığınısöylüyorlar.
дын санынын өсүшү менен өлкөнүн генефондуна биротоло баш тарта албай келебиз, nümüze sigara kullananların Doktorlar yapılan araştırmalar doğrultusunda kadınların
да чоң коркунуч келүүдө. Эң башкысы азыркы кыз- эркибиз жетпей келет” де- sayısında büyük artış organizmasının,erkeklerinorganizmasınanazarandahaçabuk
дар келечектеги эне болорун унутушпаса. Алар шүүдө. Албетте ар yaşandığı görülü- bağımlı olmaya eğimli olduklarını belirtiyor. Araştırmacılar ta-
тамеки чегүү менен өздөрүнүн гана ден-соолугуна бир адамдын yor. Kırgızis- rafından sigaraların satıldığı yerlerde sigarayı en çok kim satın
зыян алып келбестен, келечектеги балдарынын ден-соолугу tan halkı- alıyor diye küçük bir araştırma yapılmış ve çoğunlukla 15-16
өмүрүнө да балта чабууда. Эгерде боюнда бар аял өзүнө yaşından büyük erkekler ile 18-20 yaşından büyük kızların
тамеки тартса кан менен кошо тамекидеги 4000ге гана satın aldıkları ortaya çıkmış. Ülkemizde ortalama bir kutu siga-
жакын уулуу заттар курсактагы балага да барат. ке- ranın 20-50 som civarında yok pahasına satılıyor olması sigara
Натыйжада айы-күнүнө жетпей ара төрөлгөндөр, рек tiryakilerinin sayısında artışın bir başka sebebi olarak ta göste-
салмагы аз, акыл-эси кем, майып ымыркайлар тө- жана rebiliriz. Devlet tarafından sigaranın satış fiyatının yükseltil-
рөлүүдө дешет доктурлар. Мындан сырткары та- кым- mesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak sigara içenlerin sayı-
меки тарткан айымдардын жүзүнө эрте бырыш бат. Бирок sında biraz daha azalma olacağı örneklerle görülmektedir.
басып, сымбаты да эрте бузулаары белгилүү. коомубуздагы Örneğin Türkiye’de bu problemin önüne geçmek ama-
Айрым адамдардын: “тамеки чарчагындыкты мындай терс көрү- cıyla sigaranın satış fiyatını belli oranlarda yükseltmiş ve
басып, нервди эс алдырат” деген түшүнүгүн нүштөрдүн күн санап кө- karşılığında sigara içenlerin sayısında yüksek miktarda
дарыгерлер четке кагат. Себеби андагы бөйүшү, айрыкча үй-бүлөнүн ти- azalmaların olduğu görülmüştür. Türkiye’de 1 paket
никотин бир аз дүүлүктүрүүчү касиетке ээ. реги, үйдүн куту, эртеңки күндө эле эне болуучу sigaranın fiyatı 200’den 300 soma kadar olduğu
Ошондуктан көпчүлүгү тамекини алгач кыз-келиндерибиз мындай жаман адаттарга бе- göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizin de bu
көңүл ачуу үчүн чексе, кийинчерээк орга- рилип кеткендиги ар бир адамды ойлондуруусу, yönde aynı tedbirleri alması gerektiği gerçeği ortaya
низм көнүп, талап кылып калат. Кыздар- кабатырландырышы керек. Мындай темп менен çıkıyor. Bişkek’in 83 Numaralı okulunda öğret-
дын организми эркектердин организми- жүрүп олтурсак өлкөнүн эртеңки келечеги эмне menlik yapan Venera Rahmatova ise bize sigara
не салыштырмалуу бат көнөт жана бат болоорун эч ким так кесе айталбайт. içenlerin sayısının çoğalmasının başka bir nedeni
зыян тартат. Ушундан улам тамекиге көз olarak sigaraların hiçbir şart gözetilmemeksizin
карандуулук өнөкөт ооруга айланып ка- bakkal, market vb. başka yerlerde hiçbir kurala bağ-
лууда дешетдарыгерлер. lanmadan satılıyor olmasından kaynaklandığını
söyledi.
Учурда тамекини ким көбүрөөк сатып Sigara tiryakilerinin çoğunluğu çocuk yaşta daha
алат деген суроо менен Бишкек шаа- ilkokula giderken sigarayla deneme yöntemi ile ta-
рындагы айрым дүкөндөргө баш бакка- nışıyor sonradan alışkanlık haline gelerek birer sigara
ныбызда көбүнчө 15-16 жаштан жогорку bağımlısı olarak topluma karışıyorlar. Okullarda siga-
эркек балдар жана 18-20 жаштан жогорку ranın zararları hakkında çalışmaların yanı sıra bilgilen-
кыздардын сатып алаарын айтышты. Ор- dirmeler ve özel derslerin yaygınlaştırılarak çoğaltılması
точо эсеп менен 1 куту тамекинин басы 20- gerekiyor. Bu maksatla 2008 yılı kabul edilen ‘’Kırgızistan
50сом. Ушундан улам тамеки тарткандардын Cumhuriyeti vatandaşlarının sağlığını sigaranın zararların-
өсүшүнүн себебин айрымдар тамекинин арзан dan korumak’’ amacıyla kabul edilen kanunun 12. Madde-
сатылуусунда деп эсептешет.Тамекинин баасын sinde 18 yaşından küçüklere sigara satılmasına yasak getirilmiş
көтөрүү керек. Ошондо гана бир аз да болсо таме- nın olmasına rağmen maalesef bu kanun uygulanamamış, kanun
ки тарткандардын саны азаят. Мисалы Түркияда 1 olarak yazıldığı ile kalmıştır.
Mart'14 куту тамекинин басы 200-300 сомго чейин жетет. %63’ü Sigara içenlerin çoğunluğu ‘’Sigaranın zararlarını biliyoruz
sigara
“Күндөн-күнгө тамеки тарткандардын санынын kullanıyor ve ancak, sigaradan bir türlü vazgeçemiyoruz.’’diyorlar. Her insan
өсүп жатышынын дагы бир себеби эч кандай чек- bu kısmın %20 kendi sağlığından sorumludur. Ancak toplumumuzda görülen
төөсүзэлебардыкдүкөндөрдөжедагы башкажай- ’lik bölümünü kadınlar böyle kötü örneklerin gün geçtikçe artıyor olması, ailenin di-
ларда ачык эле сатылып жаткандыгында”-дейт №83 oluşturuyor. Bu duruma bağlı reği, yarınlarımızın annelerini olacak kız-gelinlerimizin böyle
мектептин мугалими Рахматова Венера. Тамеки olarak ülkede akciğer ve kanser hasta- alışkanlıklara eğilim göstermeleri herkesi bu sorun hakkında
чеккендердин көпчүлүгү алгач мектеп жашында, lıklarından ölenlerin sayısında gözle görülür artmaların düşündürmelidir.Kırgızistan’da 5-10 yıl öncesine kadar sigara
өткөөл куракта чегип көрүшөт да ага байланып yaşandığı herkesçe biliniyor. içen kadınlara pek rastlanmazdı. Oysa şimdilerde bu görün-
калышат. Мындан улам Венера айым мектептерде Uzmanlar söylemlerinde sigara kullanan kadınların tüyle sıklıkla karşılaşır olduk. Asıl üzücü olan ise; Sigara kul-
тамекинин зыяндуулугу тууралуу түшүндүрүү иш- sayısının yükselmesine bağlı olarak ülkenin genlerinde lanma alışkanlığı kadınlar arasında günden güne çoğalmakla
тери жана атайын сабактардын көбүрөөк өтүлүп de değişmeler yaşandığı belirtilmektedir. En önemlisi kalmayıp, adeta güzel bir şey gibi sanki günümüzün modası
туруусу керек деп эсептейт. Бул тууралуу 2008- haline geldi.
жылы кабыл алынган «Кыргыз Республикасынын
жарандарынын ден-соолугун тамекинин зыяндуу
Sayısı Artıyor
Тамеки тарткан кыздардын
саны өсүүдө
Чотбаева Альбина
Atilla Güven
Мындан 5-10 жыл мурун тамеки чеккен айымдарды Kırgızistan’da 5-10 yıl öncesine kadar sigara içen kadınlara pek
сейрек кездештирсек, учурда мындай көрүнүш эч ким- rastlanmazken, günümüzde bu görüntüyle sık karşılaşır olduk. Asıl üzücü
ди деле таң калтырбай калды. Өкүнүчтүүсү тамеки olan ise; Sigara kullanma alışkanlığı kadınlar arasında günden güne
чегүү өзгөчө кыздар арасында күндөн-күнгө өсүп, çoğalmakla kalmayıp, adeta güzel bir şey gibi sanki günümüzün modası
өзгөчө «модага» айланып бараткандыгында. haline geldi.
Маалыматтарга ылайык 2006-жылдан бери таасиринен коргоо» жөнүндөгү мыйзамдын Bunun sebebi olarak neyi gösterebiliriz? Kadınların de sigara kullanan genç kızların geleceğin anne adayları ol-
тамеки тарткандардын саны кескин түрдө өскөн. 12-беренесинде 18 жашка чейинки өспүрүмдөр- sigarakullanmalarınasebepolanşeyingündengünekül- dukları gerçeği unutulmamalıdır. Kadınlar sigara içerek kendi
Тагыраагы Кыргызстандын калкынын 63 пайызы гө тамеки сатууга тыюу салынат деп айтылат. türseviyesininyükselmesindemiaramalıyız?Yadaeskisi sağlıklarını tehdit etmekle kalmayıp gelecekte sahip olacakları
тамеки тартса, алардын 20 пайызы кыздар болууда. Тилекке каршы бул мыйзам жазылган боюнча kadar ailelerinden yeterli terbiyeyi alamamalarından mı çocuklarınındasağlıklarınıtehlikeyesokmaktadır.Eğerhamile
Мындан улам өлкөдө өпкө, рак ооруларынан көз калып келет. kaynaklanıyor diyeceğiz? Zamanı mı, yoksa insanlığımı bir kadın sigara kullanırsa kan yoluyla sigaradaki 4000 e yakın
жумгандардын саны өскөн. sorumlu tutacağız? Bu sorular bile kendi içinde ayrı bir zararlı madde çocuğunu da etkileyecektir. Neticede doktorlar
Тамеки чеккендердин көпчүлүгү “тамекинин sorun teşkil ediyor. erken doğumlar, zayıf ve akıl sağlığı eksik özürlü bebeklerin
Адистердинайтымындатамекитартканкыздар- канчалык зыян экендигин билебиз бирок, андан Araştırmalara göre 2006 yılından gü- çoğunluklasigarakullanımındankaynaklandığınısöylüyorlar.
дын санынын өсүшү менен өлкөнүн генефондуна биротоло баш тарта албай келебиз, nümüze sigara kullananların Doktorlar yapılan araştırmalar doğrultusunda kadınların
да чоң коркунуч келүүдө. Эң башкысы азыркы кыз- эркибиз жетпей келет” де- sayısında büyük artış organizmasının,erkeklerinorganizmasınanazarandahaçabuk
дар келечектеги эне болорун унутушпаса. Алар шүүдө. Албетте ар yaşandığı görülü- bağımlı olmaya eğimli olduklarını belirtiyor. Araştırmacılar ta-
тамеки чегүү менен өздөрүнүн гана ден-соолугуна бир адамдын yor. Kırgızis- rafından sigaraların satıldığı yerlerde sigarayı en çok kim satın
зыян алып келбестен, келечектеги балдарынын ден-соолугу tan halkı- alıyor diye küçük bir araştırma yapılmış ve çoğunlukla 15-16
өмүрүнө да балта чабууда. Эгерде боюнда бар аял өзүнө yaşından büyük erkekler ile 18-20 yaşından büyük kızların
тамеки тартса кан менен кошо тамекидеги 4000ге гана satın aldıkları ortaya çıkmış. Ülkemizde ortalama bir kutu siga-
жакын уулуу заттар курсактагы балага да барат. ке- ranın 20-50 som civarında yok pahasına satılıyor olması sigara
Натыйжада айы-күнүнө жетпей ара төрөлгөндөр, рек tiryakilerinin sayısında artışın bir başka sebebi olarak ta göste-
салмагы аз, акыл-эси кем, майып ымыркайлар тө- жана rebiliriz. Devlet tarafından sigaranın satış fiyatının yükseltil-
рөлүүдө дешет доктурлар. Мындан сырткары та- кым- mesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak sigara içenlerin sayı-
меки тарткан айымдардын жүзүнө эрте бырыш бат. Бирок sında biraz daha azalma olacağı örneklerle görülmektedir.
басып, сымбаты да эрте бузулаары белгилүү. коомубуздагы Örneğin Türkiye’de bu problemin önüne geçmek ama-
Айрым адамдардын: “тамеки чарчагындыкты мындай терс көрү- cıyla sigaranın satış fiyatını belli oranlarda yükseltmiş ve
басып, нервди эс алдырат” деген түшүнүгүн нүштөрдүн күн санап кө- karşılığında sigara içenlerin sayısında yüksek miktarda
дарыгерлер четке кагат. Себеби андагы бөйүшү, айрыкча үй-бүлөнүн ти- azalmaların olduğu görülmüştür. Türkiye’de 1 paket
никотин бир аз дүүлүктүрүүчү касиетке ээ. реги, үйдүн куту, эртеңки күндө эле эне болуучу sigaranın fiyatı 200’den 300 soma kadar olduğu
Ошондуктан көпчүлүгү тамекини алгач кыз-келиндерибиз мындай жаман адаттарга бе- göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizin de bu
көңүл ачуу үчүн чексе, кийинчерээк орга- рилип кеткендиги ар бир адамды ойлондуруусу, yönde aynı tedbirleri alması gerektiği gerçeği ortaya
низм көнүп, талап кылып калат. Кыздар- кабатырландырышы керек. Мындай темп менен çıkıyor. Bişkek’in 83 Numaralı okulunda öğret-
дын организми эркектердин организми- жүрүп олтурсак өлкөнүн эртеңки келечеги эмне menlik yapan Venera Rahmatova ise bize sigara
не салыштырмалуу бат көнөт жана бат болоорун эч ким так кесе айталбайт. içenlerin sayısının çoğalmasının başka bir nedeni
зыян тартат. Ушундан улам тамекиге көз olarak sigaraların hiçbir şart gözetilmemeksizin
карандуулук өнөкөт ооруга айланып ка- bakkal, market vb. başka yerlerde hiçbir kurala bağ-
лууда дешетдарыгерлер. lanmadan satılıyor olmasından kaynaklandığını
söyledi.
Учурда тамекини ким көбүрөөк сатып Sigara tiryakilerinin çoğunluğu çocuk yaşta daha
алат деген суроо менен Бишкек шаа- ilkokula giderken sigarayla deneme yöntemi ile ta-
рындагы айрым дүкөндөргө баш бакка- nışıyor sonradan alışkanlık haline gelerek birer sigara
ныбызда көбүнчө 15-16 жаштан жогорку bağımlısı olarak topluma karışıyorlar. Okullarda siga-
эркек балдар жана 18-20 жаштан жогорку ranın zararları hakkında çalışmaların yanı sıra bilgilen-
кыздардын сатып алаарын айтышты. Ор- dirmeler ve özel derslerin yaygınlaştırılarak çoğaltılması
точо эсеп менен 1 куту тамекинин басы 20- gerekiyor. Bu maksatla 2008 yılı kabul edilen ‘’Kırgızistan
50сом. Ушундан улам тамеки тарткандардын Cumhuriyeti vatandaşlarının sağlığını sigaranın zararların-
өсүшүнүн себебин айрымдар тамекинин арзан dan korumak’’ amacıyla kabul edilen kanunun 12. Madde-
сатылуусунда деп эсептешет.Тамекинин баасын sinde 18 yaşından küçüklere sigara satılmasına yasak getirilmiş
көтөрүү керек. Ошондо гана бир аз да болсо таме- nın olmasına rağmen maalesef bu kanun uygulanamamış, kanun
ки тарткандардын саны азаят. Мисалы Түркияда 1 olarak yazıldığı ile kalmıştır.
Mart'14 куту тамекинин басы 200-300 сомго чейин жетет. %63’ü Sigara içenlerin çoğunluğu ‘’Sigaranın zararlarını biliyoruz
sigara
“Күндөн-күнгө тамеки тарткандардын санынын kullanıyor ve ancak, sigaradan bir türlü vazgeçemiyoruz.’’diyorlar. Her insan
өсүп жатышынын дагы бир себеби эч кандай чек- bu kısmın %20 kendi sağlığından sorumludur. Ancak toplumumuzda görülen
төөсүзэлебардыкдүкөндөрдөжедагы башкажай- ’lik bölümünü kadınlar böyle kötü örneklerin gün geçtikçe artıyor olması, ailenin di-
ларда ачык эле сатылып жаткандыгында”-дейт №83 oluşturuyor. Bu duruma bağlı reği, yarınlarımızın annelerini olacak kız-gelinlerimizin böyle
мектептин мугалими Рахматова Венера. Тамеки olarak ülkede akciğer ve kanser hasta- alışkanlıklara eğilim göstermeleri herkesi bu sorun hakkında
чеккендердин көпчүлүгү алгач мектеп жашында, lıklarından ölenlerin sayısında gözle görülür artmaların düşündürmelidir.Kırgızistan’da 5-10 yıl öncesine kadar sigara
өткөөл куракта чегип көрүшөт да ага байланып yaşandığı herkesçe biliniyor. içen kadınlara pek rastlanmazdı. Oysa şimdilerde bu görün-
калышат. Мындан улам Венера айым мектептерде Uzmanlar söylemlerinde sigara kullanan kadınların tüyle sıklıkla karşılaşır olduk. Asıl üzücü olan ise; Sigara kul-
тамекинин зыяндуулугу тууралуу түшүндүрүү иш- sayısının yükselmesine bağlı olarak ülkenin genlerinde lanma alışkanlığı kadınlar arasında günden güne çoğalmakla
тери жана атайын сабактардын көбүрөөк өтүлүп de değişmeler yaşandığı belirtilmektedir. En önemlisi kalmayıp, adeta güzel bir şey gibi sanki günümüzün modası
туруусу керек деп эсептейт. Бул тууралуу 2008- haline geldi.
жылы кабыл алынган «Кыргыз Республикасынын
жарандарынын ден-соолугун тамекинин зыяндуу
