Manas’ta "Dîvânu Lugâti’t-Türk: 950. Yıl" Paneli Düzenlendi
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yazılışının 950. yılı ve büyük Türk dil bilgini Kaşgarlı Mahmud'u anma vesilesiyle düzenlenen panele ev sahipliği yaptı.
14 Kasım 2024 tarihinde, Manas Üniversitesi’nde düzenlenen "Dîvânu Lugâti’t-Türk: 950. Yıl" konulu panel, Rektörlük Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Türkoloji Bölümü, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) ve Türk İş birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) iş birliğinde gerçekleştirilen panele, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü ve Türkiye Yazarlar Birliği Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, Üniversitemiz Rektör Vekili Prof. Dr. Almaz İbrayev, T.C. Bişkek Büyükelçiliği Din Müşaviri Salih Sezik, TİKA Bişkek Program Koordinatörü Mehmet Bodur, çok sayıda akademisyen ve öğrenci katıldı.
Program, her iki ülkenin millî marşlarının okunması ile başladı. Ardından Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tanıtım videosu gösterime sunuldu.
"Kaşgarlı Mahmud, tüm dünya için bir gurur kaynağı”
Rektör Vekili Prof. Dr. Almaz İbrayev, konuşmasında Kaşgarlı Mahmud’un Altın Çağ’ın önemli figürlerinden biri olduğunu ve bilim dünyasına yaptığı katkılarla Kırgızlar, Türkler ve tüm dünya için bir gurur kaynağı teşkil ettiğini vurgulayarak şu ifadeleri kullandı: “Kaşgarlı Mahmud sadece Türklerin değil tüm insanlığın gurur duyacağı bir bilim insanıdır. Kırgızistan’dan iki önemli bilim adamımız var; Yusuf Balasagun ve Kaşgarlı Mahmud. Bu değerli isimler, modern anlamda birer ansiklopedidir. Dil, kültür, etnografya ve coğrafya gibi birçok alanda derin bilgi sahibidirler.”
Kaşgarlı Mahmud’un bilim dünyasına olan bağlılığını ve çok yönlü bir bilim insanı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. İbrayev, “Atalarımızı sadece anmak ve onlarla gurur duymak yetmez; onların bıraktığı mirastan ders çıkarmalıyız. Bizler, onların izinden giderek tarihimize, kültürümüze ve dilimize sahip çıkmalıyız. Kaşgarlı Mahmud, eğitime bağlılığıyla tanınan bir isimdir ve onun mirası, ölümünün üzerinden 950 yıl geçmesine rağmen hâlâ bizimle.” dedi.
Prof. Dr. İbrayev, konuşmasının sonunda etkinliği düzenleyen KTMÜ Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümüne ve bilgi birikimlerini paylaşan değerli konuşmacılara teşekkür etti.
“Türk kültürünün öncüsü Kaşgarlı Mahmud”
Konuşmasına bu özel etkinliğe ev sahipliği yapmanın gururunu taşıdıklarını belirterek başlayan KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, “Türk Dünyası’nın ortak değeri olan bu muazzam ve mukaddes eseri, üniversitemizde bir panelle anmaktan büyük bir mutluluk duyuyoruz. Kaşgarlı Mahmud’un, Türk dilinin ve kültürünün önemini derinden kavrayarak bu eseri yazması, Türk kültürünün korunması ve yayılması açısından büyük bir hizmettir.” dedi.
Kaşgarlı Mahmud’un yalnızca bir dil bilgini değil, aynı zamanda Türk kültürünü bir bütün olarak gelecek kuşaklara aktarmayı amaç edinen bir öncü olduğuna vurgu yapan Rektör Prof. Dr. Ceylan, konuşmasına şöyle devam etti: “Kaşgarlı Mahmud, Türk dilini öğretirken, Türklerin örf ve âdetlerini, gelenek ve göreneklerini, oyunlarını, törenlerini özetle Türk kültürünü de öğretmeyi amaç edinmiştir. O, bir toplum için dil-kültür ayrılmazlığını, dil-kültür bütünlüğünü en erken fark eden, dilin; kimliğin potansiyeli, gizli gücü olduğunu belirleyen en eski toplum dil bilimcisidir. Türkçenin farklı lehçelerini, kültürel motiflerini ve yaşam tarzını detaylı bir şekilde ele alan Divânu Lügati’t-Türk, bugün hâlâ araştırmacılar için benzersiz bir kaynak olma özelliğini korumaktadır. Bu eser, sadece Türkoloji alanında değil, aynı zamanda dilbilim, tarih ve sosyoloji gibi çeşitli disiplinler için de kıymetli bilgiler sunar.”
Rektör Prof. Dr. Ceylan, Türk Dünyası olarak Kaşgarlı Mahmud’un mirasını yaşatmanın ve bu eşsiz eseri yeni nesillere aktarmanın en önemli görevlerden biri olduğunu belirterek, “Bu vesileyle, Türk Dünyasının Altın Köprüsü olan üniversitemizin bu değerli eserin tanıtımına ve araştırılmasına katkıda bulunma konusundaki kararlılığını vurgulamak istiyorum. Ayrıca üniversitemiz akademisyenlerinin bu mukaddes eseri Kırgızca’ya en doğru ve en iyi biçimde aktaracağına olan inancım tamdır.” dedi ve panelin düzenlenmesinde emeği geçenlere şükranlarını bildirdi.
“Dîvânu Lugâti’t-Türk ilmî bir haykırıştır”
UNESCO Dünya Belleği Listesi’nde yer alan ve Türk kültürünün en önemli hazinelerinden biri olarak kabul edilen Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün önemine dikkat çeken Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü ve Türkiye Yazarlar Birliği Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise konuşmasında Kaşgarlı Mahmud’un bu çalışmasının yalnızca bir sözlük değil, Türk milletinin dil, kültür ve edebiyat alanındaki iddiasının da bir göstergesi olduğunu vurguladı.
Kaşgarlı Mahmud’un, Arapça ve Farsça gibi dönemin yüksek edebî dilleri karşısında Türkçenin güçlü ve zengin bir dil olduğunu ortaya koymak amacıyla bu eseri kaleme aldığını belirten Prof. Dr. Arıcan, şu ifadeleri kullandı: "Bütün ilim alemince tanınan, bulunduğu yıldan bu yana üzerinde pek çok çalışma yapılan eser esasında Türkçeden Arapçaya bir sözlüktür. Araplara Türkçeyi, Türk dillerini, kültürlerini ve edebiyatlarını tanıtmak gayesi ile yazılmıştır. Fakat bu eser alelade bir sözlükten çok daha derin anlamlar taşımaktadır. Öncelikli olarak, Kaşgarlı Mahmud bu eseri ile o güne kadar sadece savaşçı bir millet olarak görülen Türklerin dillerinin o günkü düşünceye göre daha yüksek edebi lisanlar olarak bilinen Arapça ve Farsçaya karşı geri bir dil olmadığını ve bu iddiaya karşı bir ilmî itiraz ve haykırış içinde olduğunu ortaya koymaktadır."
Eserin, XI. yüzyıl Türk toplumunun yaşam tarzını, inançlarını, geleneklerini ve edebiyatını günümüze taşıyan eşsiz bir kaynak olduğunu belirten Prof. Dr. Arıcan, eserin içerdiği bilgilerle bir ansiklopedi niteliği taşıdığını ifade etti. Türk edebiyatının destanlarından bahar kutlamalarına, şiirlerden tıp ve tedavi yöntemlerine kadar geniş bir yelpazede dönemin kültür ve yaşam felsefesine ışık tuttuğunu dile getirdi.
Prof. Dr. Arıcan, "Dîvânu Lügâti’t-Türk: 950. Yıl" paneline ev sahipliği yapan Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan’a teşekkürlerini ileterek, panelin başarılı geçmesi temennisinde bulundu.
Kaşgarlı Mahmud'un mirasına ışık tutan etkinlik, “Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Kültürel ve Dilsel Mirası” konulu açılış paneliyle devam etti. Panelde, ünlü Türk bilgininin eserinin günümüz kültür ve dil çalışmalarına katkıları kapsamlı biçimde değerlendirildi. Panelin ilk oturumu, Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Alpaslan Aşık’ın moderatörlüğünde gerçekleşti.
İlk oturumda, Prof. Dr. Bülent Gül, "Arap Sözlükçülük Geleneği İçinde Kaşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk" başlıklı sunumunda, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Arap dil bilimiyle olan etkileşimini ele aldı. Prof. Dr. Mehmet Vefa Nalbant ise “Türkiye’de Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü Konu Alan Gramer Çalışmaları ve Yazılacak Yeni Dîvânu Lugâti’t-Türk Gramerinin Nasıl Olması Gerektiği Üzerine” başlıklı sunumuyla, Türkiye’de Dîvânu Lugâti’t-Türk üzerine yapılan gramer çalışmaları ve gelecekte hazırlanacak gramer çalışmalarına dair önerilerini paylaştı. Kırgızistan'daki çalışmalara odaklanan Prof. Dr. Burul Sagınbayeva, "Kırgızistan’da Dîvânu Lugâti’t-Türk Üzerine Yapılan Çalışmalar" başlıklı konuşmasında, eserin Kırgızistan’daki yansımalarını ve yapılan araştırmaları katılımcılara aktardı.
Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan’ın oturum başkanlığını yaptığı ikinci oturumda ise eser farklı perspektiflerden ele alındı.
Prof. Dr. Ahmet Günşen, "Çağının Türk Kültür ve Medeniyet Aynası Olarak Dîvânu Lugâti’t-Türk" başlıklı sunumuyla eserin kültürel anlamını vurguladı. Prof. Dr. Akartürk Karahan, “Kaşgarlı Mahmud’un Lehçelerle İlgili Tespitlerinin Önemi” başlıklı sunumuyla, eserdeki dilsel zenginlikleri detaylı bir şekilde inceledi. Yrd. Doç. Dr. Negizbek Şabdanaliyev ise, "Dîvânu Lugâti't-Türk'ün Kırgızca Çevirileri Üzerine Bazı Tespitler" başlıklı sunumunda, eserin Kırgızcaya çevrilmesinin öneminden bahsederek bugüne kadar yapılan çeviriler üzerine değerlendirmelerde bulundu.
“Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk Dünyası’nı birleştiren güçlü bir bağdır”
Panelin değerlendirme ve kapanış konuşmasını yapan Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dilinin kökenini, zenginliğini ve tarihî derinliğini gözler önüne seren eşsiz bir eser olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Ceylan, Kaşgarlı Mahmud’un bilim dünyasına kazandırdığı bu değerli eserin, Türk dili ve kültürünün gelecek nesillere aktarılmasındaki önemine dikkat çekti ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün, Türk Dünyası’nı birleştiren güçlü bir kültürel bağ olduğunu belirterek, eserin hem tarihî bir miras hem de dilin gelişiminde yol gösterici bir kaynak olduğunu ifade etti.
Panel, panelistlere Teşekkür Belgesi takdim edilmesi ve hatıra fotoğrafı çekimiyle sona erdi.
Haberin Fotoğrafları:
https://www.instagram.com/manasuniv/p/DCZH_Y0tg4H/
Instagram:
https://www.instagram.com/manasuniv/reel/DCYX2LWtBPl/
Manas TV Haberi:
https://youtu.be/BFjDYkS3T98?si=vXJkN18I4inacDsj
Manas TV Programı:
