ABDÜLKERİM SATUK BUĞRAHAN CAMİİ
2011 yılı Eylül ayında açılan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin meslekî eğitimi için duyulan ihtiyaç üzerine yapımı planlanan caminin kuruluşu Manas Üniversitesi Rektörlüğü ile İlahiyat Fakültesi Dekanlığı tarafından kurulan bir vakıf aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla 2012 yılı başında kurulan Avrasya Bilim ve Kültür Vakfı (ABİKVA), hem İlahiyat Fakültesi binasının hem de uygulama camiinin yapımını üstlenmiştir. İnşaat maliyetleri çok yüksek ve zahmetli olan böyle bir camiin yapımı Manas Üniversitesi’nin yanı sıra Türkiye’deki belli bazı kurum ve kuruluşlar ile birçok hayırseverin yüklü miktardaki katkıları sayesinde bitirilebilmiştir. Yüksek maliyetin üstesinden gelinebilmesi ancak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Diyanet Vakfı, T.C. Başbakanlık Tanıtma Fonu Başkanlığı, TİKA ve İstanbul’daki pek çok varlıklı hayırseverin önemli katkıları sayesinde mümkün olmuştur. Projenin tamamlanması için yüz bin doların üstünde katkı sağlayan bu kurumların ve bireylerin adları katkı sırasına göre Cami’nin girişindeki kitabeye yazdırılmıştır. O dönem görevde olan Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmırzayev ve İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Suat Cebeci’nin himaye ve desteklerinde tamamlanan bu eser Türkiye’nin kardeş Kırgız vatandaşları için büyük bir hediyesi olmuştur.
Cami’nin Yapı Malzemeleri
Cami’nin en önemli mermer aksamı olan minber, mihrap ve kürsü Türkiye’de yaptırılmış; halılar Türkiye’de dokutulmuş; avizeler ve çini panolar da yine Türkiye’den getirilmiştir. Dış kaplamada kullanılan alüminyum Kazakistan’dan temin edilmiştir. Cami içindeki ve kapılardaki Arapça yazılar Türkiye’deki usta hattatlara yazdırılmıştır. İç tezyinat işi ise Türkiye’den gelen ustalar ile Türkiye’de yetişmiş Kırgız ustalara yaptırılmıştır.
Cami’nin Mimari Ölçüleri ve Kapasitesi
Cami inşaat alanı 2000 m², toplam namaz kılınan kapalı alan ise 2500 m²dir. Kapalı alanda yaklaşık 4 bin kişi aynı anda rahatlıkla namaz kılabilmektedir. İhtiyaç halinde bu sayı 5 bine kadar da çıkabilmektedir. Ayrıca Cami etrafında bulunan 5000 m²lik kaldırım taşı döşeli alanla birlikte mevsim ve iklim şartlarına göre toplam 7-8 bin kişinin namaz kılabilmesi mümkün hale gelebilmektedir. 8 sütun üzerinde yükselmiş olan kubbenin yüksekliği 34 metre, kubbe çapı ise 26 metre olup, bu özellikleri sayesinde Cami’nin içi oldukça geniş ve ferah görünüm arz etmektedir. Cami’de her birinde üç şerefe bulunan iki minare mevcuttur. Minarelerin yüksekliği yerden 58 metre olup, muhteşem minareler Cami’nin uzak mesafelerden çok heybetli bir şekilde görünmesini sağlamaktadır. Osmanlı mimarisine uygun olarak yapılan Cami’nin süslemelerinde Kırgız motifleri de kullanılmıştır. Yapımına 26 Nisan 2012 tarihinde başlanan Abdülkerim Satuk Buğra Han Camii’nin inşaatı yaklaşık üç senede bitirilmiştir.
Cami’de Yer Alan Diğer Kullanım Alanları
Cami’nin altında erkekler ve kadınlar için ayrı tuvalet ve abdest alma yerleri mevcuttur. İhtiyaç anında kullanılmak üzere her birinde birer duş kabini ve özürlüler için de tuvalet kabini vardır. Cenaze yıkamak için her şeyi ile tam donanımlı bir gasilhâne ile ihtiyaç halinde cenazenin bozulmadan saklanabileceği bir soğuk oda (morg) mevcuttur. Bunlara ilave olarak Cami’nin altında 100 m² alana sahip üç odalı bir görevli evi (lojman), ayrıca içinde tuvaleti, banyosu ve mutfağı olan bir görevli odası daha vardır. Cami, esasında sadece bir ibadethane olarak değil, 500 m²lik büyük salonu, okuma ve seminer odaları ile adeta kültür merkezi olarak kullanılabilecek bir külliye şeklinde dizayn edilmiştir.
Cami’ye Abdülkerim Satuk Buğra Han Adının Verilmesinin Nedeni
Allah’a yolunda asırlarca ayakta kalması ve uzun süre Kırgız halkına hizmet vermesi niyetiyle inşa edilen bu muhteşem eser aziz Türk milletinin Kırgız kardeşlerine nadide bir hediyesi ve unutulmaz bir hatırasıdır. Türkistan coğrafyasında yükselmiş nadide bir eser olarak inşa edilen bu Cami’nin yine geçmişte bu coğrafyada nam salmış ünlü bir şahsiyetin adını taşımasının uygun olacağı düşünülmüştür. Bu nedenle Orta Asya’da İslam’ın yayılmasını sağlamış ilk Müslüman Türk hükümdarı olan Karahanlı Abdülkerim Satuk Buğra Han adının bu camiye verilmesi çok yerinde olmuştur. Bu isim İlahiyat Fakültesi tarafından Rektörlüğe teklif edilmiş ve Üniversite Senatosunda görüşülerek onaylanmış; ayrıca Kırgızistan Devlet Başkanlığı da bu teklifi uygun bulmuştur.
Abdülkerim Satuk Buğra Han Camii 30 Şubat 2015 tarihinde Kırgız halkının hizmetine sunulmuştur. Cami’deki bütün işler Doç. Dr. Bakıt Murzaraimov başkanlığında kurulan “İlim ve Gençler Vakfı” desteğiyle yürümektedir. Yine İlahiyat Fakültesi İslam Bilimleri Bölümü öğretim elemanları arasından Dekanlığın teklifi üzerine Rektörlükçe görevlendirilen Cami görevlileri, Cami’deki ibadet ve dinî uygulamalarla ilgili bütün işlerin yürütülmesinden sorumlu tutulmuştur. Halen Okutman Farhat Yusupov, Okutman Sabır Murataliyev ve Araştırma Görevlisi Şohimardan Orunbekov Cami görevlileri olarak görev yapmaktadır. Abdülkerim Satuk Buğra Han Camii vakit namazlarının yanı sıra cuma ve bayram namazlarında binlerce Müslümana hizmet vermektedir.
