Page 8 - Gazete Manas
P. 8
Жаз жетелеп кел Нооруз, жаркын
болсун жашообуз!
Mart'14
Наргиза Жумадилова
Нооруз - Орто Нооруздун тарыхы Майрамдык дасторкон
Азия, Жакынкы «Нооруз» деген сөз байыркы фарс ти- Нооруз майрамында дасторконго да
Чыгыш элдеринин линин «науризи» деген сөзүнөн алынып, өзгөчө көңүл буруу керек. Айта кетсек,
байыртадан бери кыргызча «нау» – “жаңы”, «рузи» – “күн” дасторкондо жети түрдүү тамак болуусу
майрамдап келе деген маанини билдирет. Демек, “Нооруз” шарт. Бирок бул ар бир үй -бүлөнүн жеке
жаткан жаңы жыл “Жаңы жыл” же “Жаңы күн” деп которулат. мүмкүнчүлүгүнө жана улуттук өзгөчөлүк-
же жаз майрамы. Бирок эл ичинде буга чейин “Нооруз – жаз төрүнө жараша болот. Мисалы, Орто Азия-
Дагы бир жылды майрамы” деген түшүнүктөр да жашап кел- нын жана Жакынкы Чыгыш өлкөлөрүнүн
артка таштап, ген. Илгери календарь жок мезгилде жаз- көпчүлүгүндө Нооруз дасторконуна араб
элибиз менен дын кандай болорун дал ушул күнү билип, жазуусундагы «Сын» тамгасы менен баш-
“бул күндөн баштап табияттын жаңыла- талган жети түрдүү тамак-аш жана тал, зай-
чогуу Жаңы нуусу башталат” делген. Бул күндүн өзгөчө- тун, бие, анар, тыт өңдүү дарактардын жети
жылга, жаңы лүгү күн менен түн теңелет. даана калемчеси коюлат. Андан тышкары,
күнгө багыт алуу Тарыхтагы маалыматтарга таянсак, бир идишке суу, экинчи идишке кайсы бир
алдында турабыз аталган майрам биздин заманга чейинки дарактын жалбырагы калкып турушу абзел.
7-6-кылымдарда эле пайда болгон жана Атайын бышырылган чоң нан, айран, сүт,
Заостра аттуу пайгамбар негиз салуучусу быштак, жумуртка, канаттуунун эти, кур-
катары белгилүү. Окумуштуулардын ай- гатылган мөмө-жемиштер, жаңгак, бадам,
туусу боюнча Ноорузда аткарылуучу жө- мисте, балык дасторконго сөзсүз коюлат.
рөлгөлөр ислам дини пайда болгонго че- Ал эми кыргыздар Ноорузда арпа, буудай,
йин эле колдонулуп келген. Мисалы, эл бул жүгөрү өндүрүп, аны сокуга жанчып, актал-
майрамга 20 күн калганда “ушул жылы тү- ган данынан сүмөлөк же көжө жасашкан.
шүм мол болсун” деген тилек менен карапа Аны үйгө келген меймандарга, жаштарга
идиштерге арпа, буудай, буурчак өндүрүш- куюп беришкен. Бул адамдарга узун
көн. Айрым бир маалыматтарда “Нооруз өмүр, жаштык жана ба-
– Кудай Адамды жараткан жети күндүн би- кыт каалоо деген-
ринчиси” деп берилет. Ал эми ислам динин- дикке жатат.
де «Нооруз – периштелер сыйлаган күн, Анткени
анткени алар ушул күнү жарык дүйнөдө сүмөлөк
пайда болушкан” деген да маалыматтар бар. менен
Нооруз адамдын табият менен байланы- көжө
шынын негизинде пайда болуп, кыргыздар та-
бул мезгилди майрам катары белгилешкен.
Кыргыз эли байыртадан Нооруз майра- бият-
мына чоң көңүл буруп, эски жылды узатуу, тын өл-
жаңы жылды тосуу үчүн ар кандай камыл- бөстүгүн,
га көрүп келген. Мисалы, ар бир үй-бүлө жашоо-тур-
өз алдынча алдын-ала даярданып, таза ки- муштун гүлдөп
йимдерин кийишкен. Үй ичи, короо-жай, өнүгүүсүн аныктоочу
көчө тартипке салынып, тазаланган. Жазуу улуттук даам катары бааланган.
булактары кыргыздар Нооруз майрамын
2000 жылдан ашуун убактан бери май- КТМУнун ректору проф. док. Себа-
рамдап келе жатканын белгилөөдө. Нооруз хаттин Балжынын айтымында түрк дүй-
майрамы кыргыздардын элдик майрамда- нөсүндө Нооруз майрамы эң маанилүү
рына кирген улуттук, салттуу жана диний майрамдардын бири. Нооруз майрамы Түр-
беш майрамдын бири. Нооруз майрамдан кияда ХХ кылымдан аягына чейин майрам
сырткары "чечкөр", “үлүш”, “орозо айт”, катары майрамдалган жок. Кыргызстанда
“курман айт” майрамдары улуттук жана ди- Нооруз майрамына өтө чоң маани берилет.
ний майрам катары кыргыздар майрамдаш- Нооруз жаңы жылдын башаты. Жаңы бир
кан. жашоого, жаңы бир келечекке, жаңы бир
үмүткө , жаңы бир максатка жол алуу бас-
"Амал кирди – жан кирди" кычы болуп эсептелет. “Бүткүл түрк дүй-
«Байыркы бабаларыбыз табиятты дайы- нөсүн, университеттибизде иштеген жал-
ма өлүп – тирилип туруучу жандуу нерсе пы жамаатты жана студенттерди Нооруз
катары баалашкан. Күз мезгилинин келиши майрамы менен чын жүрөктөн куттуктайм.
менен жер жүзүндө жаратылыш өзүнүн Кудай бул майрам менен мамлекеттибизге
мурдагыдай көркөмдүүлүгүн жогото баш- биримдик, тынчтык, ден соолук жаркын
таган. Ал эми кыш мезгилинде жашоосун келечек берсин”,- деп куттуктоосун узатты
убактылуу токтоткон. Табияттын мындай ректор.
кыймылсыз мезгили жалган куран айынын
20 сына чейин уланган. Демек “Амал кир-
ди – жан кирди” деген сөз ата- бабалары-
быздын жаратылыштын өзгөчөлүктөрүнө
карай көз караштарын аныктап тургандай”,
- дейт филология илимдерини кандидаты
Улан Алимов.
болсун жашообуз!
Mart'14
Наргиза Жумадилова
Нооруз - Орто Нооруздун тарыхы Майрамдык дасторкон
Азия, Жакынкы «Нооруз» деген сөз байыркы фарс ти- Нооруз майрамында дасторконго да
Чыгыш элдеринин линин «науризи» деген сөзүнөн алынып, өзгөчө көңүл буруу керек. Айта кетсек,
байыртадан бери кыргызча «нау» – “жаңы”, «рузи» – “күн” дасторкондо жети түрдүү тамак болуусу
майрамдап келе деген маанини билдирет. Демек, “Нооруз” шарт. Бирок бул ар бир үй -бүлөнүн жеке
жаткан жаңы жыл “Жаңы жыл” же “Жаңы күн” деп которулат. мүмкүнчүлүгүнө жана улуттук өзгөчөлүк-
же жаз майрамы. Бирок эл ичинде буга чейин “Нооруз – жаз төрүнө жараша болот. Мисалы, Орто Азия-
Дагы бир жылды майрамы” деген түшүнүктөр да жашап кел- нын жана Жакынкы Чыгыш өлкөлөрүнүн
артка таштап, ген. Илгери календарь жок мезгилде жаз- көпчүлүгүндө Нооруз дасторконуна араб
элибиз менен дын кандай болорун дал ушул күнү билип, жазуусундагы «Сын» тамгасы менен баш-
“бул күндөн баштап табияттын жаңыла- талган жети түрдүү тамак-аш жана тал, зай-
чогуу Жаңы нуусу башталат” делген. Бул күндүн өзгөчө- тун, бие, анар, тыт өңдүү дарактардын жети
жылга, жаңы лүгү күн менен түн теңелет. даана калемчеси коюлат. Андан тышкары,
күнгө багыт алуу Тарыхтагы маалыматтарга таянсак, бир идишке суу, экинчи идишке кайсы бир
алдында турабыз аталган майрам биздин заманга чейинки дарактын жалбырагы калкып турушу абзел.
7-6-кылымдарда эле пайда болгон жана Атайын бышырылган чоң нан, айран, сүт,
Заостра аттуу пайгамбар негиз салуучусу быштак, жумуртка, канаттуунун эти, кур-
катары белгилүү. Окумуштуулардын ай- гатылган мөмө-жемиштер, жаңгак, бадам,
туусу боюнча Ноорузда аткарылуучу жө- мисте, балык дасторконго сөзсүз коюлат.
рөлгөлөр ислам дини пайда болгонго че- Ал эми кыргыздар Ноорузда арпа, буудай,
йин эле колдонулуп келген. Мисалы, эл бул жүгөрү өндүрүп, аны сокуга жанчып, актал-
майрамга 20 күн калганда “ушул жылы тү- ган данынан сүмөлөк же көжө жасашкан.
шүм мол болсун” деген тилек менен карапа Аны үйгө келген меймандарга, жаштарга
идиштерге арпа, буудай, буурчак өндүрүш- куюп беришкен. Бул адамдарга узун
көн. Айрым бир маалыматтарда “Нооруз өмүр, жаштык жана ба-
– Кудай Адамды жараткан жети күндүн би- кыт каалоо деген-
ринчиси” деп берилет. Ал эми ислам динин- дикке жатат.
де «Нооруз – периштелер сыйлаган күн, Анткени
анткени алар ушул күнү жарык дүйнөдө сүмөлөк
пайда болушкан” деген да маалыматтар бар. менен
Нооруз адамдын табият менен байланы- көжө
шынын негизинде пайда болуп, кыргыздар та-
бул мезгилди майрам катары белгилешкен.
Кыргыз эли байыртадан Нооруз майра- бият-
мына чоң көңүл буруп, эски жылды узатуу, тын өл-
жаңы жылды тосуу үчүн ар кандай камыл- бөстүгүн,
га көрүп келген. Мисалы, ар бир үй-бүлө жашоо-тур-
өз алдынча алдын-ала даярданып, таза ки- муштун гүлдөп
йимдерин кийишкен. Үй ичи, короо-жай, өнүгүүсүн аныктоочу
көчө тартипке салынып, тазаланган. Жазуу улуттук даам катары бааланган.
булактары кыргыздар Нооруз майрамын
2000 жылдан ашуун убактан бери май- КТМУнун ректору проф. док. Себа-
рамдап келе жатканын белгилөөдө. Нооруз хаттин Балжынын айтымында түрк дүй-
майрамы кыргыздардын элдик майрамда- нөсүндө Нооруз майрамы эң маанилүү
рына кирген улуттук, салттуу жана диний майрамдардын бири. Нооруз майрамы Түр-
беш майрамдын бири. Нооруз майрамдан кияда ХХ кылымдан аягына чейин майрам
сырткары "чечкөр", “үлүш”, “орозо айт”, катары майрамдалган жок. Кыргызстанда
“курман айт” майрамдары улуттук жана ди- Нооруз майрамына өтө чоң маани берилет.
ний майрам катары кыргыздар майрамдаш- Нооруз жаңы жылдын башаты. Жаңы бир
кан. жашоого, жаңы бир келечекке, жаңы бир
үмүткө , жаңы бир максатка жол алуу бас-
"Амал кирди – жан кирди" кычы болуп эсептелет. “Бүткүл түрк дүй-
«Байыркы бабаларыбыз табиятты дайы- нөсүн, университеттибизде иштеген жал-
ма өлүп – тирилип туруучу жандуу нерсе пы жамаатты жана студенттерди Нооруз
катары баалашкан. Күз мезгилинин келиши майрамы менен чын жүрөктөн куттуктайм.
менен жер жүзүндө жаратылыш өзүнүн Кудай бул майрам менен мамлекеттибизге
мурдагыдай көркөмдүүлүгүн жогото баш- биримдик, тынчтык, ден соолук жаркын
таган. Ал эми кыш мезгилинде жашоосун келечек берсин”,- деп куттуктоосун узатты
убактылуу токтоткон. Табияттын мындай ректор.
кыймылсыз мезгили жалган куран айынын
20 сына чейин уланган. Демек “Амал кир-
ди – жан кирди” деген сөз ата- бабалары-
быздын жаратылыштын өзгөчөлүктөрүнө
карай көз караштарын аныктап тургандай”,
- дейт филология илимдерини кандидаты
Улан Алимов.
