Page 3 - Gazete Manas
P. 3
Түрк дүйнөсүн ÜNİVERSİTE HABERLERİ 3
изилдеген тарыхчылар
Türk Dünyası’nı Araştıran Mayıs'14
Кыргызстанда Tarihçiler Kırgızistan’da Наргиза Жумадилова,
Даткайым Азамат кызы,
Өздөрү алыскы АКШда келип Нью-Йоркто улуттук Kendileri ABD’de büyümele- dır Azamat Altay. Amerika’ya geleneklerini günümüze kadar Назгүл Долоткелдиева
өсүп чоңойсо да, Орто китепканада, Колумбия китеп- rine rağmen Orta Asya Türk geldikten sonra New York Halk taşımalarıdır. Kırgızların göçmen
Азия тарыхына кызыгып, канасында да иштеген. Мен Tarihine ilgi duyarak, araştırma- Kütüphanesi’nde, Kolumbia halk olmalarının bunda önemli Ömer Küfrevi
изилдеп жаткан Беатрис жогорку окуу жайга келгенде lar yapan Beatrice Manz ve Asya Kütüphanesi’nde çalışmıştr. olduğunu belirtti.
Манц жана Азия маданияты- Азамат Алтай ал жерде иште- Medeniyeti ve dilleri profesörü Ben üniversiteye geldiğimde o Кыргыз-Түрк “Манас”
нын жана тилдери боюнча гендиктен мени Түркология Uli Şamioğlu da Türk Tarihi ile orada çalıştığı için, öğretmen- Prof. Dr. Reşat Genç Üniversi- университетинде
чоң адис, профессор Уилай факультетинин мугалимдери ilgilenenler arasındalar. leri tanıdığı için beni Türkoloji temizde 3-5-апрелде “Мамле-
Шамилоглуна бир-эки суроо менен тааныштырган. Менин Fakültesi’nin öğretmenleri ile кеттик башкаруу сал-
узаттык. карьерам дал ошол күндөн баш- Beatrice Manz: Önceden tanıştırdı. Benim kariyerim o Kırgızistan Türkiye Manas ты” аттуу Эл аралык
талган десем да болот. Кийин- ben Rus tarihiyle ilgilenmeye günden başladı diyebilirim. Son- Üniversitesi’nin 2000 yılından конгресс болуп өттү.
Сиздердин Азиянын тарыхы- черээк Мюнхенге “Азаттык” başladım. Sonra ailemle İran’a ra Praga’ya Azattyk’ta çalışmak 2002 yılına kadar Rektör Vekilli- Конгресске Америка,
на, маданиятына, тилине кы- радиосуна иштеш үчүн көчүп yerleştik. Orada ilk defa göçebe için taşınmıştı. Bana oraya gitme ği görevini yürüten ve Kırgızistan Россия, Түркия, Казакс-
зыгууңуздар кайдан жаралган? halkları görünce çok şaşırmış- Cumhurbaşkanlığı’nın “Manas тан жана башка онго
барган. Азамат Алтай: “Мен sebebini şöyle açıklamıştı: ‘Her 1000 Ödülü” sahibi Prof. Dr. Re- жакын малекеттен
Беатрис Манс: - Мен алгач жумушка бир гана себеп менен tım. İran’dan sonra Filipin’de gün Kırgız kelimesini söylemek şat Genç de üniversitemizdeydi. тарых илимпоздору
Россиянын тарыхына кызык- барам, ар бир күнү кыргыз сө- yaşayıp uygarlık tarihinden ders için oraya gidiyorum’ demişti. келип катышышты.
чумун. Кийин ата-энем иш зүн сүйлөө үчүн” деп айтканы verdim. Amerika’ya döndükten Azamat Altay çok kosmopolit ve Ben Kırgızistan Türkiye Ma-
сапары менен Иранга барып, эсимде. Кыргызстанга биринчи sonra göçebeler hakkında bil- aynı zamanda vatan sever birisiy- nas Üniversitesi’ne 2000 yıllın- Kırgızistan Türkiye Ma-
мени да кошо ала барыш- жолу келип жаткандыктан Аза- gileri topladım. Çünkü benim di. da görevli olarak geldim. Ama nas Üniversitesi’nde 4-5
кан. Ал жактан көчмөндөрдү мат Алтайды белгилеп кетким göçebelere ilgim günden güne Kırgızistan’a ilk defa 1995 yıllın- Nisan 2014 tarihinde I.
биринчи ирет көрүп, абдан келди. Ал абдан космополит artmaya başladı. Doktora konum Türkiye’de en çok satılan ki- da geldim. Niçin geldim? Önce Uluslararası Türk Devlet
таң калгам. Ирандан кийин жана ошол эле учурда өлкөсүн ‘Timurland’ Orta Asya ile ilgiliy- taplar arasında yer alan ‘Kök burada 1989 yılında Atatürk
Филиппинде жашап, жогор- сүйгөн мекенчил адам эле. di. O zamandan bu yana araştır- Tegrinin Çocukları’ adlı kitabın Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Ku- Yönetimi Kongresi’ne
ку окуу жайда цивилизация malarımın çoğunluğu Orta Asya rumu, Türk Tarih Kurumu Üye- Türkiye ve Kırgızistan
тарыхынан сабак бердим. Конгрессте түркий элдердин yazarı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl liğine seçildim. 2 Ağustos 1993 başta olmak üzere ABD,
Америкага кайткандан соң тарыхы, маданияты, мамлекет- tarihiyle ilgilidir. kitabında bütün Türk halklarının tarihinde ise Atatürk Kültür, Dil Rusya, Kazakistan gibi
атайын көчмөндөр туурасын- тик башкаруу салты тууралуу Uli Şamioğlu: Ben genel olarak İslamiyet’e kadarki dönemle ilgili ve Tarih Yüksek Kurumu’nun birçok ülkeden bilim ada-
да маалымат чогултуп, прог- кызыктуу табылгалар, ой-пи- bilgi veriliyor. Kitabında Taşağıl, Başkanlığı’na atandım. O zaman mı katıldı. Bilim adam-
раммаларды издештирдим. кирлер ортого салынды. Түр- Türk halk dilleriyle ve tarihleri ile şimdiki Moğolistan’ın doğu- Osmanakun Ibrayimov başkan larına Türklerle neden
Күн өткөн сайын көчмөн- кияда эң көп сатыкка чыккан ilgileniyorum. Türk halklarının sundan başlayarak, Sibirya’dan yardımcısıydı. Biz Türkiye’den ilgilendiklerini sorduk.
дөрдүн тарыхына кызыгуум түрк тарыхынын башталышы- tarihine ilgim Kırgızistanlı Aza- Avrupa’ya kadar Türk halkının 500 tane kitap getirdik. Aynı yıl
арта баштаган. Доктордук нан тартып, ислам мадания- mat Altay’a da bağlı diyebilirim. benzerlikleri ve değişik gelenek- Manas’ın 1000 kutlamalarında
диссертациямдын темасы да тына чейинки аралыкты кам- Çünkü ben onu çocukluğumdan leri hakkında bilgiler veriliyor. bullunduk. O zaman Kırgızlar
“Тамерлан” болгондуктан ал тыган, азыркы Монголиянын beri nasıl bir insan olduğunu Kitapta iki şeyin önemine de- çok iyi konuşuyorlardı. Bu bizim
дагы Орто Азияга тиешелүү чыгышынан баштап, Сибир çok iyi biliyorum, çünkü aile- ğinen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, efendim somelet mu ne diyor-
эле. Мына ушундан баштап чөлкөмдөрү, Европага чейинки min yakın dostu idi. 2.Dünya birincisi Türk tarihinin ilk krono- sunuz başka uçağa? Başka söz
изилдөөлөрүмдүн көпчүлүгү аймактарда жашаган түрк элде- Savaşı’ndan sonra Avrupa’da kal- lojisi ve soyluların listesi. İkincisi var mı Uçak. Şimdi uçak Manas
Орто Азия тарыхына арнал- ринин өзгөчөлүктөрү, мадания- mış, büyük orta Asya uzmanları Türk halkları arasında Kırgızların Havaalanı’na konacaktır dedi.
ды. Андан соң 1898-жылдагы ты тууралуу кеңири баяндаган ile çalışmış ve onların kitaplarına Kuş konar biliyorsun. Biz Türkler
“Андижан көтөрүлүшү” туу- “Хан-Теңирдин балдары” аттуу çok katkıda bulunmuş bir insan- inecektir diyoruz. Azeri kardeş-
расында да макала жазгам. китептин автору Ахмет Таша- lerimiz ise düşecektir diyorlar.
гыл өз сөзүндө буларга токтол- En güzeli sizinki benim hoşuma
Уилай Шамилоглу: - Мен ду: “Менин эмгегимде эки маа- gitti. Uçak uçan şey onu hiç unut-
жалпысынан түрк тилдери- нилүү нерсе бар: биринчиси, muyorum.
не жана тарыхына кызыгам. түрк тарыхынын хронология-
Түрк элдеринин тарыхына сынын биринчи жолу түзүлүшү, Her konuştuğum yerde bunu
кызыгуум кыргызстандык экинчиси, уруулардын тизме- örnek olarak kullanıyorum.
Азамат Алтайга да байланыш- гинин берилиши. Кыргыздар Cumhurbaşkanlarımız da katıldı
туу десем болот. Себеби Аза- өзүнүн байыркы маданият, каа- bu kutlamalara. Biz bu kutlama-
мат Алтайды бала чагымдан да-салттарын башка урууларга
баштап жакшы билем. Ал үй- караганда жакшы сактап калган lara gelirken Atatürk
-бүлөбүздүн жакын досу эле. эл. Көчмөн калк болгондугуна Kültür, Dil ve Tarih
Экинчи дүйнөлүк согуштан байланыштуу тарыхта кыргыз Yüksek Kurumu Ma-
кийин Европада калып, Орто элинин орду чоң”. nas destanıyla ilgili
Азия эксперттери менен иш- 15 bin kadar kitap ge-
тешип, алардын китептерине tirmiştik. Türkiye’de
өзүнүн чоң салымын кошкон bastırdığımız kitap-
адам эле. Кийин Америкага larıydı. Ondan sonra
Cumhurbaşkanımız
Süleyman Demirel ve
Askar Akaev arasında
ağustosta bir anlaşma
imzalandı. Gene Os-
manakun Ibrayimov
Türkiye’ye geldi. 1995
yıllıydı galiba eylül
Türkiye’de Manas
Üniversitesi’nin ortak
olarak kurulmasıyla
ilgili anlaşma imzalandı. Buraya
gelip –gittiğim için Kırgızistan’ı
çok sevdim, beğendim. Nesini
beğendim Kırgızistan’ı her tarafı
güzeldi, her memlekettin güzel
yerleri, yanları vardır. Ama Türk
dünyasındaki diğer kardeşlerimi-
ze göre psikolojik durumu, yaşa-
yış, ruh hali olarak, kalite olarak
en yakın olanların birisi Kırgız
oldu. Özellikle kırsal kesimdeki
Kırgızların olduğunu gördüm.
Biz Türkiye’de siz burada olsanız
bile yakın ilişkide bulunmak için
birlik gerekir.
изилдеген тарыхчылар
Türk Dünyası’nı Araştıran Mayıs'14
Кыргызстанда Tarihçiler Kırgızistan’da Наргиза Жумадилова,
Даткайым Азамат кызы,
Өздөрү алыскы АКШда келип Нью-Йоркто улуттук Kendileri ABD’de büyümele- dır Azamat Altay. Amerika’ya geleneklerini günümüze kadar Назгүл Долоткелдиева
өсүп чоңойсо да, Орто китепканада, Колумбия китеп- rine rağmen Orta Asya Türk geldikten sonra New York Halk taşımalarıdır. Kırgızların göçmen
Азия тарыхына кызыгып, канасында да иштеген. Мен Tarihine ilgi duyarak, araştırma- Kütüphanesi’nde, Kolumbia halk olmalarının bunda önemli Ömer Küfrevi
изилдеп жаткан Беатрис жогорку окуу жайга келгенде lar yapan Beatrice Manz ve Asya Kütüphanesi’nde çalışmıştr. olduğunu belirtti.
Манц жана Азия маданияты- Азамат Алтай ал жерде иште- Medeniyeti ve dilleri profesörü Ben üniversiteye geldiğimde o Кыргыз-Түрк “Манас”
нын жана тилдери боюнча гендиктен мени Түркология Uli Şamioğlu da Türk Tarihi ile orada çalıştığı için, öğretmen- Prof. Dr. Reşat Genç Üniversi- университетинде
чоң адис, профессор Уилай факультетинин мугалимдери ilgilenenler arasındalar. leri tanıdığı için beni Türkoloji temizde 3-5-апрелде “Мамле-
Шамилоглуна бир-эки суроо менен тааныштырган. Менин Fakültesi’nin öğretmenleri ile кеттик башкаруу сал-
узаттык. карьерам дал ошол күндөн баш- Beatrice Manz: Önceden tanıştırdı. Benim kariyerim o Kırgızistan Türkiye Manas ты” аттуу Эл аралык
талган десем да болот. Кийин- ben Rus tarihiyle ilgilenmeye günden başladı diyebilirim. Son- Üniversitesi’nin 2000 yılından конгресс болуп өттү.
Сиздердин Азиянын тарыхы- черээк Мюнхенге “Азаттык” başladım. Sonra ailemle İran’a ra Praga’ya Azattyk’ta çalışmak 2002 yılına kadar Rektör Vekilli- Конгресске Америка,
на, маданиятына, тилине кы- радиосуна иштеш үчүн көчүп yerleştik. Orada ilk defa göçebe için taşınmıştı. Bana oraya gitme ği görevini yürüten ve Kırgızistan Россия, Түркия, Казакс-
зыгууңуздар кайдан жаралган? halkları görünce çok şaşırmış- Cumhurbaşkanlığı’nın “Manas тан жана башка онго
барган. Азамат Алтай: “Мен sebebini şöyle açıklamıştı: ‘Her 1000 Ödülü” sahibi Prof. Dr. Re- жакын малекеттен
Беатрис Манс: - Мен алгач жумушка бир гана себеп менен tım. İran’dan sonra Filipin’de gün Kırgız kelimesini söylemek şat Genç de üniversitemizdeydi. тарых илимпоздору
Россиянын тарыхына кызык- барам, ар бир күнү кыргыз сө- yaşayıp uygarlık tarihinden ders için oraya gidiyorum’ demişti. келип катышышты.
чумун. Кийин ата-энем иш зүн сүйлөө үчүн” деп айтканы verdim. Amerika’ya döndükten Azamat Altay çok kosmopolit ve Ben Kırgızistan Türkiye Ma-
сапары менен Иранга барып, эсимде. Кыргызстанга биринчи sonra göçebeler hakkında bil- aynı zamanda vatan sever birisiy- nas Üniversitesi’ne 2000 yıllın- Kırgızistan Türkiye Ma-
мени да кошо ала барыш- жолу келип жаткандыктан Аза- gileri topladım. Çünkü benim di. da görevli olarak geldim. Ama nas Üniversitesi’nde 4-5
кан. Ал жактан көчмөндөрдү мат Алтайды белгилеп кетким göçebelere ilgim günden güne Kırgızistan’a ilk defa 1995 yıllın- Nisan 2014 tarihinde I.
биринчи ирет көрүп, абдан келди. Ал абдан космополит artmaya başladı. Doktora konum Türkiye’de en çok satılan ki- da geldim. Niçin geldim? Önce Uluslararası Türk Devlet
таң калгам. Ирандан кийин жана ошол эле учурда өлкөсүн ‘Timurland’ Orta Asya ile ilgiliy- taplar arasında yer alan ‘Kök burada 1989 yılında Atatürk
Филиппинде жашап, жогор- сүйгөн мекенчил адам эле. di. O zamandan bu yana araştır- Tegrinin Çocukları’ adlı kitabın Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Ku- Yönetimi Kongresi’ne
ку окуу жайда цивилизация malarımın çoğunluğu Orta Asya rumu, Türk Tarih Kurumu Üye- Türkiye ve Kırgızistan
тарыхынан сабак бердим. Конгрессте түркий элдердин yazarı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl liğine seçildim. 2 Ağustos 1993 başta olmak üzere ABD,
Америкага кайткандан соң тарыхы, маданияты, мамлекет- tarihiyle ilgilidir. kitabında bütün Türk halklarının tarihinde ise Atatürk Kültür, Dil Rusya, Kazakistan gibi
атайын көчмөндөр туурасын- тик башкаруу салты тууралуу Uli Şamioğlu: Ben genel olarak İslamiyet’e kadarki dönemle ilgili ve Tarih Yüksek Kurumu’nun birçok ülkeden bilim ada-
да маалымат чогултуп, прог- кызыктуу табылгалар, ой-пи- bilgi veriliyor. Kitabında Taşağıl, Başkanlığı’na atandım. O zaman mı katıldı. Bilim adam-
раммаларды издештирдим. кирлер ортого салынды. Түр- Türk halk dilleriyle ve tarihleri ile şimdiki Moğolistan’ın doğu- Osmanakun Ibrayimov başkan larına Türklerle neden
Күн өткөн сайын көчмөн- кияда эң көп сатыкка чыккан ilgileniyorum. Türk halklarının sundan başlayarak, Sibirya’dan yardımcısıydı. Biz Türkiye’den ilgilendiklerini sorduk.
дөрдүн тарыхына кызыгуум түрк тарыхынын башталышы- tarihine ilgim Kırgızistanlı Aza- Avrupa’ya kadar Türk halkının 500 tane kitap getirdik. Aynı yıl
арта баштаган. Доктордук нан тартып, ислам мадания- mat Altay’a da bağlı diyebilirim. benzerlikleri ve değişik gelenek- Manas’ın 1000 kutlamalarında
диссертациямдын темасы да тына чейинки аралыкты кам- Çünkü ben onu çocukluğumdan leri hakkında bilgiler veriliyor. bullunduk. O zaman Kırgızlar
“Тамерлан” болгондуктан ал тыган, азыркы Монголиянын beri nasıl bir insan olduğunu Kitapta iki şeyin önemine de- çok iyi konuşuyorlardı. Bu bizim
дагы Орто Азияга тиешелүү чыгышынан баштап, Сибир çok iyi biliyorum, çünkü aile- ğinen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, efendim somelet mu ne diyor-
эле. Мына ушундан баштап чөлкөмдөрү, Европага чейинки min yakın dostu idi. 2.Dünya birincisi Türk tarihinin ilk krono- sunuz başka uçağa? Başka söz
изилдөөлөрүмдүн көпчүлүгү аймактарда жашаган түрк элде- Savaşı’ndan sonra Avrupa’da kal- lojisi ve soyluların listesi. İkincisi var mı Uçak. Şimdi uçak Manas
Орто Азия тарыхына арнал- ринин өзгөчөлүктөрү, мадания- mış, büyük orta Asya uzmanları Türk halkları arasında Kırgızların Havaalanı’na konacaktır dedi.
ды. Андан соң 1898-жылдагы ты тууралуу кеңири баяндаган ile çalışmış ve onların kitaplarına Kuş konar biliyorsun. Biz Türkler
“Андижан көтөрүлүшү” туу- “Хан-Теңирдин балдары” аттуу çok katkıda bulunmuş bir insan- inecektir diyoruz. Azeri kardeş-
расында да макала жазгам. китептин автору Ахмет Таша- lerimiz ise düşecektir diyorlar.
гыл өз сөзүндө буларга токтол- En güzeli sizinki benim hoşuma
Уилай Шамилоглу: - Мен ду: “Менин эмгегимде эки маа- gitti. Uçak uçan şey onu hiç unut-
жалпысынан түрк тилдери- нилүү нерсе бар: биринчиси, muyorum.
не жана тарыхына кызыгам. түрк тарыхынын хронология-
Түрк элдеринин тарыхына сынын биринчи жолу түзүлүшү, Her konuştuğum yerde bunu
кызыгуум кыргызстандык экинчиси, уруулардын тизме- örnek olarak kullanıyorum.
Азамат Алтайга да байланыш- гинин берилиши. Кыргыздар Cumhurbaşkanlarımız da katıldı
туу десем болот. Себеби Аза- өзүнүн байыркы маданият, каа- bu kutlamalara. Biz bu kutlama-
мат Алтайды бала чагымдан да-салттарын башка урууларга
баштап жакшы билем. Ал үй- караганда жакшы сактап калган lara gelirken Atatürk
-бүлөбүздүн жакын досу эле. эл. Көчмөн калк болгондугуна Kültür, Dil ve Tarih
Экинчи дүйнөлүк согуштан байланыштуу тарыхта кыргыз Yüksek Kurumu Ma-
кийин Европада калып, Орто элинин орду чоң”. nas destanıyla ilgili
Азия эксперттери менен иш- 15 bin kadar kitap ge-
тешип, алардын китептерине tirmiştik. Türkiye’de
өзүнүн чоң салымын кошкон bastırdığımız kitap-
адам эле. Кийин Америкага larıydı. Ondan sonra
Cumhurbaşkanımız
Süleyman Demirel ve
Askar Akaev arasında
ağustosta bir anlaşma
imzalandı. Gene Os-
manakun Ibrayimov
Türkiye’ye geldi. 1995
yıllıydı galiba eylül
Türkiye’de Manas
Üniversitesi’nin ortak
olarak kurulmasıyla
ilgili anlaşma imzalandı. Buraya
gelip –gittiğim için Kırgızistan’ı
çok sevdim, beğendim. Nesini
beğendim Kırgızistan’ı her tarafı
güzeldi, her memlekettin güzel
yerleri, yanları vardır. Ama Türk
dünyasındaki diğer kardeşlerimi-
ze göre psikolojik durumu, yaşa-
yış, ruh hali olarak, kalite olarak
en yakın olanların birisi Kırgız
oldu. Özellikle kırsal kesimdeki
Kırgızların olduğunu gördüm.
Biz Türkiye’de siz burada olsanız
bile yakın ilişkide bulunmak için
birlik gerekir.
