Жаңылыктар

2024-жылдын 27-декабрында Кыргыз-Түрк “Манас”университетинин чамгарагында Түрк маданиятынын эл аралык уюму (ТҮРКСОЙ), Түркия Республикасынын Маданият жана туризм министрлиги, Түркия Республикасынын Кыргызстандагы элчилигинин билим берүү боюнча кеңешчилиги, Түрк кызматташтык жана координация агенттиги (ТИКА), Түркиянын “Маариф” фонду, Юнус Эмре институту жана Ахмет Жевад институтунун кызматташтыгы менен уюштурулган “Кыргыз улуттук маданиятынын негиздөөчүсү Касым Тыныстан уулу жана түрк дүйнөсүндөгү репрессия” аттуу илимий жыйын өткөрүлдү.

Аталган иш-чарага КТМУнун биринчи проректору, саясий и.к., доцент Алмаз Ибраев, проректорлор PhD., профессор Режаи Доган жана PhD., профессор Камалбек Карымшаков, ТҮРКСОЙдун башкы катчысы Султан Раев, Кыргыз Республикасынын мамлекеттик катчысы Сүйүнбек Касмамбетов, Түркия Республикасынын Кыргызстандагы элчилигинин билим берүү боюнча кеңешчиси Күршат Дулкадир, Түрк кызматташтык жана координация агенттигинин (ТИКА) Кыргызстандагы координатору Мехмет Бодур, Касым Тыныстановдун небереси Тендик Тыныстанов, окутуучулар, студенттер жана басма сөз кызматкерлери катышты.

Иш-чара “Кыргыз улуттук маданиятынын негиздөөчүсү Касым Тыныстан уулу жана түрк дүйнөсүндөгү репрессия” аттуу көргөзмөнүн ачылышы менен башталды. Катышуучулар көргөзмөдө Касым Тыныстан уулунун өмүрү, чыгармачылыгы, кыргыз маданиятына кошкон салымы жөнүндө сүрөт жана жазуу материалдары менен таанышуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушту. Ачылыштан кийин КТМУнун көркөм өнөр факультети тарабынан даярдалган музыкалык программа катышуучулардын купулуна толду.

“Касым ырлар жыйнагы” китебинин түркчө котормосунун бет ачары болду

Түрк дүйнөсүнүн орток тарыхын жана маданий мурасын изилдөө, сактоо жана келечек муундарга өткөрүп берүү максатында иш алып барган ТҮРКСОЙ эл аралык уюмунун колдоосу менен Касым Тыныстан уулунун (1901–1938) калемине таандык “Касым ырлар жыйнагы” түрк тилине которулду. Сабырбек Бөрүбай тарабынан которулган бул эмгек адабият сүйүүчүлөрүнө таанытылды.

Касым Тыныстанов атындагы жыйындар залында өткөн илимий жыйындын ачылыш сөзүн сүйлөгөн КТМУнун биринчи проректору, саясий и.к., доцент Алмаз Ибраев: “Биз бүгүн тарыхыбыздагы эң оор жана эң кайгылуу мезгилдердин бирин эстеп жатабыз. Жаш кезинде кысымга кабылган кыргыз элинин акыбети биз үчүн өтө кайгылуу. Эгер мындай окуя болбогондо, аталарыбыз илимде жана ар түрдүү тармактарда ачылыштарды жасап, өлкөнүн өнүгүшүнө жана башкаруусуна чоң салым кошушмак”, - деп тарыхый кайгыга токтолду.

Саясий и.к., доцент Ибраев Касым Тыныстан уулунун кыргыз тилинин өнүгүшүнө кошкон салымы, билим берүү тармагындагы жетишкендиктери жана поэзия жаатындагы мурасы баа жеткис экенин айтып өттү. Ошондой эле Касым Тыныстан уулунун (1901–1938) “Касым ырлар жыйнагы” китебинин Сабырбек Бөрүбай тарабынан түрк тилине которулушунун маанисине көңүл буруп, бул чыгармачыл эмгекти жаңы муундарга өткөрүп берүүчү чоң маданий мурас экенин баса белгиледи.

Касым Тыныстан уулунун ырлары кыргыз эли үчүн гана эмес, бүтүндөй түрк дүйнөсү үчүн да маданий мурас экенин баса белгилеген саясий и.к., доцент Ибраев мындай иш-чараларга көбүрөөк колдоо көрсөтүлүшү керектигин кошумчалады.

Кыргыз-Түрк “Манас” университетинин ректору, PhD., профессор Алпаслан Жейлан уюштурулган илимий жыйын тууралуу билдирүүсүндө репрессиялардын эң кайгылуу түрү Кыргызстанда болгонун эске салып, кыргыз элинин тарыхтагы оор мезгилдерине көңүл бурду.

“Бир улут тарыхы менен жашайт”

PhD., профессор Алпаслан Жейлан Кыргыз-Түрк “Манас” университетинин миссиясына да токтолуп, кыргыз элинин салттарын жана баалуулуктарын коргоо университеттин башкы милдеттеринин бири экенин баса белгиледи. Билдирүүсүндө: “Бир улут тарыхы менен бар болот, тарыхы менен жашайт жана өзүнүн ата-тегинен алган мурас менен  азыктанат. Абдыкерим Сыдыков, Мурат Салихов, Ишеналы Арабаев, Касым Тыныстанов, Жусуп Абдрахманов, Эркинбек Эсенаманов жана Төрөкул Айтматов сыяктуу Кыргызстанды өнүктүрүүгө жана көз карандысыздыгын сактоого эмгек сиңирген тарыхый инсандарды эч качан унутпайбыз жана унуттурбайбыз. Кыргыз жаштары ата-бабаларын таанып билген сайын өзүнө болгон ишенимдери артат, Кыргызстанды өнүктүрүү жана көз карандысыздыгын туруктуу сактоо үчүн ишенимдүү кадамдар менен алдыга жылат”, - деди.

Кыргыз Республикасынын мамлекеттик катчысы Сүйүнбек Касмамбетов: “Атабыз Касым Тыныстан уулунун бизге калтырган чоң мурасынын аркасында кыргызча эң мыкты деңгээлде сүйлөп, кыргыз адабиятын үйрөнүп, тилибизди өнүктүрүүнү улантуудабыз”, - деди.

ТҮРКСОЙдун башкы катчысы Султан Раев өз сөзүндө түрк дүйнөсүнүн адабий жана маданий мурасына салым кошуу максатын көздөп жатышканын белгилеп, “Касым Тыныстан уулунун чыгармалары биздин аракеттерибиздин аркасында дайыма жашай берет жана келечек муундарга өткөрүлөт”, - деп, иш-чараны өткөрүү менен ушул маанилүү жолугушууга салым кошкон Кыргыз-Түрк “Манас” университетинин ректору, PhD., профессор Алпаслан Жейланга ыраазычылык билдирди.

Ачылыш сөздөрүнөн кийин Сабырбек Бөрүбай даярдаган “Касым ырлар жыйнагы” жана PhD., профессор Ибрагим Дилектин калемине таандык “Түрк дүйнөсүндөгү репрессия” аттуу китептердин бет ачары өткөрүлдү.

Сабырбек Бөрүбай аземде сүйлөгөн сөзүндө “Касым ырлар жыйнагы” тууралуу маалымат берип, бул эмгек түрк дүйнөсүнүн жаштарына арналып жазылганын билдирди. Китепти даярдоо процессине салым кошкон бардык адамдарга ыраазычылык билдирип, эмгек түрк дүйнөсүнүн адабий жана маданий мурасынa маанилүү салым кошконун баса белгиледи.

Илимий жыйында Касым Тыныстан уулунун кыргыз улуттук маданиятындагы орду жана түрк дүйнөсүндөгү репрессия процесстерине тийгизген таасири талкууланды. Баяндамачылар; PhD., профессор Ибрагим Дилек, PhD., профессор Фиген Гүнер Дилек, Сымбат Максутова жана док. Мухаммет Маралбек Касым Тыныстан уулунун өмүрү менен чыгармачылыгын тил жана адабият перспективасы боюнча терең талдашты.

Программа баяндамачыларга ыраазычылык баракчаларды жана белектерди тапшыруу менен аяктады.

Haberin Fotoğrafları:

https://www.instagram.com/manasuniv/p/DEJ9FnstRIA/?hl=en

https://www.instagram.com/p/DEKEZChtVHv/?utm_source=ig_web_copy_link